حانیه صادقی - کارشناسی ارشد معارف نهج البلاغه
محمد نجفی - دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

هدف از پژوهش حاضر آشکارسازی جایگاه و نقش تفکر انتقادی در شکوفایی خودآگاهی فطری است. بدین ترتیب با استفاده از روش تحلیلی-اسنادی و استنتاجی، در ابتدا تعریف و مفهومی مشترک، برگرفته از دیدگاه های گوناگون فلسفی، تربیتی و روان شناسی استخراج گردید و سپس در راستای آشکار سازی جایگاه این معنای مشترک در سخنان امام علی علیه السلام، مصادیقی چون خود انتقادی، خالی الذهن بودن، دور اندیشی، تجربه اندوزی، به عنوان مهم ترین اوصاف برای متفکر انتقادی، شناسایی گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که اوصاف مذکور نیازمند مهارت هایی مانند حقیقت یابی، راه حل یابی و توانایی هجرت از گذشته است. در ادامه نیز نتایج پژوهش، آشکار ساخت که این مهارت های سه گانه در تفکر انتقادی، نقش بسزایی در خودآگاهی فطری، دارند و جزء لاینفک آن محسوب می شوند؛ چراکه مفهوم خودآگاهی فطری، از مفهوم توانایی درک مطابق با واقع که در تفکر انتقادی نیز مطرح است، جدا نمی باشد. و این بدان معنا است که آموزش تفکر انتقادی و تربیت متفکران انتقادی، به عنوان یکی از مبانی اصیل و ریشه دار در خودآگاهی فطری مطرح است. لذا توجه به آن، سهم بسزایی در ترویج سبک زندگی عقلانی و پیشرفت آموزش و پرورش ایفا خواهد نمود.

تفکر انتقادی، خودآگاهی فطری، امام علی علیه السلام، آگاهی های باطنی، حقیقت یابی