ابوالفضل عزیزآبادی - دانش آموخته دکتری رفتار سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد
سعید مرتضوی - استاد گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد
محمدعلی انصاری - عضو گروه پژوهشی مدیریت اسلامی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد
فریبرز رحیم نیا - استاد گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد

ارزیابی نظریه های رهبری از کم توجهی به ممیزی درستی فرایند و غایت رهبری حکایت دارد. با توجه به کارکرد فلسفه اخلاق در شناخت درستی و تعیین غایت پدیده ها، رهبری مبتنی بر اخلاق می تواند تقلیل گرایی های رهبری را جبران کند و هدف رهبری به عنوان ایجاد رشد و تغییر واقعی در انسان ها را دنبال کند. مکاتب اخلاق غربی به دلیل بسندگی به تجربه و عقل بشری در کسب این هدف دچار چالش هستند. در مکتب اخلاق اسلامی که از تجربه، عقل و وحی بهره می برد غایت اخلاق، قرب الهی است و فرایند رهبری به دنبال رشد انسان ها در مسیر دستیابی به این غایت است. در مقاله حاضر مختصات رهبری اخلاق گرا مکتب اسلام در نهج البلاغه دربردارنده خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار امیرالمومنین امام علی(ع)، با استفاده از دانش فقه الحدیث و تحلیل مضمون ارایه شده است. در طی مراحل و مراتب کدگذاری در ابتدا حدود 7000 کد اولیه، سپس حدود 5800 کد اولیه و در سومین کدگذاری حدود 4000 کد اولیه استخراج شدند. با تشکیل شبکه مضامین در حوزه های سه گانه انسان شناسی، جهان شناسی و خداشناسی مضمون آگاهی بخشی غفلت زدا به عنوان مضمون فراگیر شناسایی شد. در حوزه انسان شناسی چهار مضمون خودشناسی، دیگرشناسی، رفتارشناسی و مسیولیت شناسی با 19 مضمون پایه، در حوزه جهان شناسی سه سازمان دهنده دنیاشناسی، آخرت شناسی و محیط شناسی با 13 مضمون پایه و در حوزه خداشناسی دو مضمون سازمان دهنده صفات شناسی و هدایت شناسی با 8 مضمون پایه شناسایی شدند. توجه هم زمان به این حوزه ها برای رشد همه جانبه انسان ها نشان از برتری رهبری مبتنی بر اخلاق اسلامی دارد.

رهبری، اخلاق، رهبری اخلاق گرا، نهج البلاغه