رضا کشاورزنیا - دانشجوی کارشناسی ارشد
بهروز محمدی نرگسی - دانشجوی کارشناسی ارشد
علیرضا عباسی - استادیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

حبوبات پس از غلات، دومین منبع مهم غذایی بوده و مصرف آن در ایران همانند سایرکشورهای در حال توسعه عمدتا ناشی از تقاضای مصرفی آن به عنوان غذای انسان می باشد. در بین حبوبات، لوبیا با تولید سالانه بیش از 20 میلیون تن، مقام اول جهان را دارا است. در این پژوهش خصوصیات مورفولوژیک و زراعی 89 ژنوتیپ لوبیا در دو محیط تنش و عدم تنش در قالب طرح آگمنت در مزرعه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهرانواقع در کرج در سال زراعی 90 - 1389 مورد ارزیابی و روابط بین صفات مختلف با استفاده از روش های آماری چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ضریب تغییرات فنوتیپی مربوط به ارتفاع بوته در زمان گلدهی و عملکرد اقتصادی بود. نتایج ضرایب همبستگی مشخص نمود که بین عملکرد در شرایط عدم تنش و تعداد غلاف، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه همبستگی مثبت و معنی دار وجود دارد. همچنین بین عملکرد در شرایط تنش و صفات تعداد غلاف، تعداد دانه درغلاف و وزن صد دانه همبستگی مثبت و معنی دار وجود دارد. تجزیه رگرسیون چندگانه به روش گام به گام نشان داد که در شرایط عدم تنش صفات تعداد غلاف، وزن صد دانه، تعداد دانه درغلاف و تعداد گل و در شرایط تنش صفات تعداد غلاف، وزن صد دانه و تعداد دانه در غلاف بیشترین عوامل موثر در عملکرد هستند. تجزیه به عامل ها در شرایط نرمال و تنش خشکی منجر به شناسایی چهار بار عامل شد که در شرایط نرمال 5/78 درصد و در شرایط تنش خشکی 3/77 درصد از کل تغییرات را توجیه نمودند.

لوبیا، تنوع ژنتیکی، تنش خشکی، همبستگی، رگرسیون مرحله ای و تحلیل عاملی