ساناز وزیری - کارشناس ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان
احمد نادری - دانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

کاربرد سوپرجاذبها برای به تاخیر انداختن شرایط کمبود آب به منظور کاهش خسارت ناشی از تنش کمبود آب، از جمله روشهای مدیریت آب و خاک در شرایط مذکور به شمار میرود. به منظور بررسی اثر کاربرد سوپرجاذب بر عملکرد و اجزای آن، مقادیر آنزیمهای آنتی اکسیدان و روابط آبی دو رقم کلزا در وضعیت تنش کمبود آب پایان فصل، مطالعه ای به صورت آزمایش کرتهای دوبار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در اهواز در سال زراعی 1388-89اجرا شد. تیمارها شامل دو سطح آبیاری بدون محدودیت آب و تنش خشکی پایان فصل بهعنوان عامل اصلی، دو هیبرید 308 و 401 کلزا بهعنوان عامل فرعی و سه سطح صفر، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار کاربرد سوپرجاذب بهعنوان عامل فرعی- فرعی بودند. عملکرد دانه، اجزای عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی شامل مقدار آب نسبی برگ، نشت مواد از غشای سلولی و مقدار دو آنزیم آنتی اکسیدان سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز اندازهگیری شد. نتایج نشان داد بهجز شاخص برداشت، اثر تیمار آبیاری بر عملکرد دانه، سایر اجزای عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیکی معنیدار بود. تفاوت هیبریدها فقط برای عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه معنیدار شد. اثر کاربرد سوپرجاذب فقط برای دو صفت عملکرد بیولوژیکی و وزن هزاردانه معنیدار نشد. اثر متقابل هیبرید×سوپرجاذب و آبیاری×سوپرجاذب برای عملکرد دانه و سایر صفات معنیدار شد. میانگین عملکرد دانه در دو تیمار آبیاری کامل و تنش خشکی پایان فصل به ترتیب 2948 و 1345 کیلوگرم در هکتار بود. در شرایط تنش کمبود آب پایان فصل، مقادیر آنزیمها و مقدار نسبی آب برگ کاهش و مقدار نشت مواد از غشای سلولی افزایش یافت. با توجه به مقایسه عملکرد دانه و اجزای آن و همچنین صفات فیزیولوژیکی مورد مطالعه در این تحقیق کاربرد سوپرجاذب سبب کاهش بخشی از خسارت ناشی از اثر کمبود آب در شرایط تنش خشکی پایان فصل شد.

آب نسبی برگ، آنزیمهای آنتی اکسیدانت، غشای سلولی