سهیلا اسپنانی - دانشجوی کارشناسی ارشد
محمدمهدی مجیدی - دانشیار اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر خودگشنی یا خودگرده افشانی اجباری بر صفات ساختار ظاهری (مورفولوژیک) و زراعی علف باغ صورت گرفت. سه جمعیت خودگشن، آزاد گردهافشان و والدینی بهدستآمده از 25 ژنوتیپ علف باغ ایجاد و بهصورت آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح آزمایشی بلوک کامل تصادفی بررسی شدند. اختلاف بین جمعیتها در صفات، شمار روز تا گردهافشانی، قطر طوقه، عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک ارتفاع، نسبت برگ به ساقه و درصد ماده خشک معنیدار بود. برای بیشتر صفات، میانگین جمعیت خودگشن کمتر از والدین و آزاد گرده افشان بود. برای صفت عملکرد علوفه خشک، جمعیت خودگشن نسبت به جمعیت والدینی 44 درصد کاهش عملکرد داشت که میتواند به دلیل ضعف ناشی از خویش آمیزی (اینبریدینگ) باشد. روز تا گردهافشانی در جمعیت خودگشن نسبت به جمعیت والدینی بالاتر بود که میتواند ناشی از نقش تاثیر افزایشی ژن در کنترل این صفات باشد. عملکرد علوفه خشک با صفات شمار روز تا خوشهدهی، شمار روز تا گردهافشانی همبستگی منفی و با صفات ارتفاع و طول برگ پرچم همبستگی مثبت داشت. نمودار دووجهی (بایپلات) مولفه های اصلی برای سه جمعیت توانست این سه جمعیت را از هم جداسازی کند که با نتایج تجزیه خوشهای (کلاستر) سازگاری داشت. در مجموع نتایج نشان داد که علف باغ قابلیت خودگشنی را داشته و احتمال دارد بتوان در برنامههای اصلاحی آتی از این گیاه رگه خویشآمیز (لاین اینبرد) تهیه نمود.

پسروی خویش آمیزی، تجزیه خوشه ای، تجزیه عاملها، علف باغ، همبستگی