الهام نوذرپور - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد علوم و تکنولوژی بذر
رضا توکل افشاری - استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
الیاس سلطانی - استادیار، علوم و تکنولوژی بذر، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
ناصر مجنون حسینی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

به منظور ارزیابی تاثیر خشکی و دما بر سرعت جوانه زنی بذرهای بادرنجبویه آزمایشی در دماهای 20 ،23 ،25 ،27 ،30 و 32 درجه سلسیوس وپتانسیلهای خشکی 0 ،2/0 ،-4/0 ،-6/0 -و 8/0 -مگاپاسکال در سه تکرار در آزمایشگاه بذر پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران(عرض جغرافیایی 35 درجه و 48 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50 درجه و 59 دقیقه شرقی) در سال 1393 بهصورت تجزیه مرکب در قالب طرح کامل تصادفی در چند مکان انجام گرفت. بنا بر نتایج جوانهزنی بادرنجبویه در دامنه گستردهای صورت نمیگیرد، بهطوریکه جوانه زنی آن در گستره دمایی 32-23 درجه سلسیوس صورت گرفت. برای به دست آوردن دماهای مهم (کاردینال) از مدلهای دندان مانند، دوتکه ای و بتا ) و ضریب همبستگی (r (مدل دندان مانند نسبت به مدلهای دیگر واکنش سرعت 2 استفاده شد. بنا بر آمارههای RMSE ،ضریب تبیین ( R جوانهزنی به دما و پتانسیل آب را بهتر توصیف میکند. دمای کمینه، دمای بهینه کم، بهینه بیش و دمای بیشینه (سقف) برای جوانهزنی بذر بادرنجبویه در شرایط نداشتن تنش به ترتیب 31/17 ،26/30 ،15/31 و 35 درجه سلسیوس به دست آمدند. شمار ساعتهای زیستی برای جوانهزنی در پتانسیلهای مختلف آب بین 41 تا 137 ساعت بود. شمار ساعتهای زیستی به ازای یک واحد افزایش پتانسیل آب (مگاپاسکال) حدود 96 ساعت کاهش یافت. از این فراسنجهها و رابطههای به دست آمده میتوان برای پیشبینی زمان تا جوانهزنی و یا سبز شدن بادرنجبویه در شرایط عادی و دامنه گستردهای از تنش خشکی استفاده کرد.

بادرنجبویه، تنش خشکی، دماهای مهم، جوانه زنی، مدلهای رگرسیونی غیرخطی