ایمان عشقی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
رسول اصغری زکریا - دانشیار، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
علیرضا نبی پور - استادیارسازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات برنج کشور، آمل، ایران
امید سفالیان - مربی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات برنج کشور، آمل، ایران

این پژوهش به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه ده ژنوتیپ برنج شامل هشت رگه (لاین) امیدبخش و دو رقم زراعی (فجر و شیرودی) به عنوان شاهد، در سالهای زراعی 1389 و 1390 در سه منطقه از استان مازندران (آمل، ساری و تنکابن) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تجزیه واریانس جداگانه گویای وجود تفاوت معنیداری در بین ژنوتیپها از لحاظ عملکرد دانه در همه محیطها (شش آزمایش) بود. درتجزیه واریانس مرکب با فرض تصادفی بودن سال و مکان و ثابت بودن تیمار، تاثیر ژنوتیپ، اثر متقابل سال×مکان، اثر متقابل ژنوتیپ×مکان و اثر متقابل ژنوتیپ×سال×مکان معنیدار به دست آمد. برای تعیین پایداری عملکرد ژنوتیپهای مورد بررسی، مقادیر واریانس و ضریب تغییرپذیری محیطی، واریانس درون مکانی، اکوالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، شیبخط رگرسیون، واریانس انحراف از خط رگرسیون، میانگین رتبه عملکرد و انحراف معیار آن برای هر ژنوتیپ محاسبه شد. نتایج این پژوهش نشان داد رگههای امیدبخش 1-1-33-27610 و 2-1-5-3-2765 از نظر عملکرد نسبت به رقم شاهد فجر برتری داشته ولی نسبت به رقم شیرودی تفاوت معنیداری نداشتند. در نهایت بر پایه بیشتر فراسنجههای پایداری رگههای امیدبخش بالا و رقم شیرودی به ترتیب با میانگین عملکرد 7531 ،6424 و 6501 کیلوگرم در هکتار بهعنوان ژنوتیپهای پایدار انتخاب شدند.

اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، برنج، فراسنجه پایداری، ضریب تغییرپذیری محیطی