سهیل کبرایی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه
کیوان شمس - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه
علیرضا پازکی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری
بهروز راسخی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

به منظور بررسی همبستگی و روابط بین عملکرد دانه و برخی صفات کمی نخود زراعی آزمایشی در سال 1385 در ایستگاه کشاورزی دامپروری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه انجام شد. این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد که فاکتور رقم در سه سطح شامل ارقام Filip-84- ILc-482 I48-C و آرمان و فاکتور تاریخ کاشت نیز در سه سطح، کشت در 15 اسفند ماه، کشت در یکم فروردین ماه و کشت در 15 فروردین ماه در بلوک ها قرار گرفتند. در بین اجزاء عملکرد، تعداد دانه در بوته بیشترین اثر مستقیم و معنی دار را بر عملکرد دانه داشت (46/0) که نسبت به اثر مستقیم تعداد غلاف در بوته (36/0) از تاثیر و اهمیت بیشتری برخوردار بود و وزن صددانه در تعیین عملکرد دانه نقشی نداشت. براساس نتایج این آزمایش تعداد دانه در بوته یکی از مهمترین اجزاء عملکرد نخودمی باشد که می تواند ما را در گزینش ارقام بهتر یاری دهد. همبستگی بالای برخی از صفات با عملکرد دانه از قبیل تعداد دانه در بوته (r=0/846) ، تعداد غلاف در بوته (r=0/827) ، ارتفاع بوته (r=0/813) ، عملکرد بیولوژیک (r=0/894 ) ، تعداد غلاف در ساقه اصلی (r=0/798) و تعداد دانه در شاخه فرعی (r=0/754) نشان دهنده این است که این صفات می توانند معیارهای قابل اعتمادی در اجرای برنامه های اصلاحی در جهت بهبود عملکرد نخود باشند. به کمک رگرسیون گام به گام جلورونده مشخص گردید که تعداد دانه در بوته و تعداد غلاف در بوته به ترتیب اولین و دومین جزء عملکرد می باشند که در مدل وارد می شود و از اهمیت بیشتری برخوردارند. همچنین طبق نتایج این تحقیق با تاخیر در کاشت از عملکرد دانه کاسته شد، بطوریکه بیشترین عملکرد به تاریخ کاشت پانزدهم اسفندماه و کمترین عملکرد به تاریخ کاشت پانزدهم فروردین ماه تعلق داشت، ضمن اینکه رقم آرمان با عملکرد 1/1067 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرددانه را در بین ارقام مورد آزمون دارا می باشد.

نخود زراعی، عملکرد دانه، همبستگی ، صفات کمی