نعمت اله صداقت - دانشجوی دکتری گروه زراعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس
همت اله پیردشتی - دانشیار گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
حسین صبوری - دانشیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس
مرضیه صداقت - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه شهید باهنر کرمان

به منظور بررسی اثرات رژیم ھای مختلف آبیاری، بھبود بھره وری آب مصرفی و حصول عملکرد مناسب درکشت نشایی برنج تحقیقی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک ھای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور (آمل) در سال 1390 بھ اجرا درآمد. تیمارھا شامل رژیم ھای مختلف آبیاری شامل تناوب خشکی و رطوبت (AWD)، کشت نیمه خشک (SDC)، ترکیب آب کم عمق با تناوب خشکی و رطوبت (SWD)، روش سنتی (TI) و دو رقم طارم محلی (بومی) و فجر (اصلاح شده) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که، ارقام مورد استفاده و ھم چنین رژیم ھای مختلف آبیاری از نظر مصرف آب و عملکرد شلتوک تفاوت کاملا معنی داری داشتند. با این وجود برھمکنش بین رژیم ھای مختلف آبیاری و ارقام معنی دار نبود. تیمار رژیم AWD با مصرف آب 4481/70 مترمکعب در ھکتار (حدود 39/5 درصد صرفه جویی در مصرف آب)، نسبت درآمد ناخالص به ھزینه تولید (برابر با 1/89) و تنها 7/6 درصد کاھش سود خالص در واحد سطح (از 44957916 بھ 41559671 ریال در ھکتار)، در مقایسه با دیگر رژیم ھای آبیاری (به ویژه آبیاری سنتی) بیش ترین کارایی را داشت. رژیم آبیاری SDC با داشتن میزان نسبت درآمد ناخالص به ھزینه کل برابر با 1/86 و حدود 45/5 درصد کاھش مصرف آب نسبت به تیمار TI و 11/5 درصد کاھش سود خالصدر واحد سطح (از 44957916 به 39803690 ریال در ھکتار) در مرتبه بعدی قرار گرفت. در مجموع و به استناد به نتایج تحلیل زراعی و اقتصادی دو رژیم آبیاری AWD و SDC به عنوان تیمارھای برتر معرفی می گردند.

برنج، بهره وری آب، سود خالص، عملکرد، مدیریت آبیاری