مینو قره بگلو - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
بهروز توکلی - مربی، گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
رعنا سینما راصل - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

جلب مشارکت و حمایت افراد در ساخت و نگهداری فضاهای شهری یکی از عوامل توسعه ی پایدار و از از راهبردها و ضروریات پیش روی طراحان در جهت بهبود شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهرهای تاریخی در جوامع حاضر محسوب می شود. مفهوم مشارکت از دهه ی 1960 به بعد در طراحی و برنامه ریزی شهری مورد توجه قرار گرفته است و نظریه پردازان تیوری های مختلفی را در این باره ارایه کردند. در دوره معاصر که سیاست های توسعه شهری دگرگونی های جمعیتی، اقتصادی و تکنولوژیک را در شهرها پدید آورده ، نحوه ی جلب مشارکت افراد در فرآیند ساخت و نگهداری محیط اهمیت ویژه ای یافته است. در مقاله ی حاضر جهت رسیدن به اصول و معیارهای مشارکت در محیط متناسب با فرهنگ جامعه و ارزیابی مشارکت در بازار تبریز، با روش تفسیری- تحلیلی و براساس مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی ابتدا مفهوم مشارکت در محیط از منظر اندیشمندان، و سطوح مختلف مشارکتی واکاوی شد و در وحله ی بعدی عوامل شکل گیری مشارکت در جامعه ی سنتی و تاثیر و تاثر معمار در نحوه ی شکل گیری مشارکت بررسی و پس از تحلیل و باز تعریف ساختار و ارزش های فضایی بازار تبریز عوامل جذب مشارکت افراد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان از این دارد که بازار سنتی تبریز با توجه به نیازهای کاربر شکل گرفته و با قابلیت انعطاف پذیری بالا با وجود دگرگونی های معماری و شهرسازی در دوران معاصر که بر بافت محدوده ی بازار تحمیل شده به فعالیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود در طول تاریخ ادامه داده است و نه تنها در زمان و مکان خود ایستا نبوده بلکه با قابلیت هایی چون مرکز برگزاری مراسمات و آیین ها، انعطاف پذیری بالا، عدالت فضایی، ادغام کاربری ها و امکان استفاده ی اقشار مختلف از آن به عنوان الگوی بی نظیر شکل گیری مفاهیم شهری چون مشارکت مطرح است.

مشارکت، بازار، تبریز، محیط