محمدجواد ترابیان - دانشجوی کارشناسی ارشد هواشناسی، دانشکده فیزیک، دانشگاه یزد
محمد جغتایی - استادیار، دانشکده فیزیک، دانشگاه یزد
یحیی زارع - کارشناس ارشد هواشناسی کشاورزی، مدیرکل هواشناسی استان قم

هبوب یکی از انواع طوفان های گردوخاک است که جلوی سلول های همرفتی تشکیل می شود و همچون دیوار بلندی از گردوخاک، خودنمایی می کند. ارتفاع این نوع از طوفان به چند کیلومتر، پهنای آن چند ده کیلومتر و طول آن به چند صد کیلومتر می رسد. عمر این پدیده با توجه به ساختار آن کم و رخدادی نادر به لحاظ تکرارپذیری به حساب می آید. وزش باد شدید و گردوخاک که در ساختار هبوب وجود دارد سبب خسارت های جانی و مالی زیادی برای انسان می شود. به طوری که هبوب 12 خرداد 1393 در تهران سبب خسارت های فراوان مالی به تاسیسات شهری شد. سرعت وزش باد در حدی بود که ریشه درختان از زمین کنده شد ولی مهم تر از آن کشته شدن شش نفر از شهروندان تهرانی بود. در این پژوهش، ابتدا به تعریف این رخداد پرداخته خواهد شد و سپس ساختار آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت. سپس با استفاده از روش سنجش از دور و به کمک ابزار رادار، مسیر حرکت هبوب مشخص خواهد شد. این تصاویر در فاصله های زمانی 15 دقیقه توسط رادار هواشناسی مستقر در فرودگاه امام خمینی تهیه شده است. در این پژوهش از خروجی تصاویر با فاصله زمانی یک ساعت استفاده خواهد شد. بنابراین برای نشان دادن مسیر با توجه به ساختار هبوب که تشکیل شده از طوفان و گردوخاک است از یکی از محصولات رادار یعنی dBZ استفاده خواهد شد. این تصاویر حاصل از بازتابش ذرات برحسب قطری که دارند (Z) و برحسب دیسی بل شناخته می شوند؛ و در این تحقیق برحسب نیاز به تشخیص تراکم بالای ذرات گردوخاک استفاده شده است. همچنین در اقدامی دیگر با استفاده از مدل لاگرانژی HYSPLIT به منظور نشان دادن منبع وجودی ذرات برای ورود به تهران استفاده خواهد شد. در مسیریابی منبع ذرات با استفاده از این مدل، از اجرای مدل 12 ساعت قبل از رخداد هبوب استفاده شده است.

رادار؛ مسیریابی؛ هبوب