ناصر تمیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی اکتشاف نفت، دانشگاه صنعت نفت، تهران، ای
ایرج عبدالهی فرد - اداره کل ژئوفیزیک، مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران
شهرام شرکتی - دانشیار دانشکده صنعت نفت، تهران، ایران
محمدرضا سکوتی - اداره کل ژئوفیزیک، مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

تهیه و توسعه مدل سرعت بهینه جز لاینفک و پر اهمیت تمامی مراحل پردازش و تفسیر داده‌های لرزه‌ای است. تهیه این مدل با دقت و اطمینان بالا به خصوص در مناطق با پتانسیل بالای نفت و گاز مانند فروافتادگی دزفول در خوزستان دارای اهمیت ویژه‌ای است. از جمله مهمترین سازندهای مناطق نفت‌خیز جنوب ایران، سازند گچساران است که به عنوان پوش سنگ سازند آسماری عمل می‌کند. به علت شرایط ویژه‌ای ساختمانی و چینه‌ای این سازند که ناشی از خصوصیات تکتونیکی منطقه رسوبی و خواص لیتولوژیکی سازند یاد شده می‌باشد، تخمین سرعت و تهیه مدل سرعت برای این سازند همواره چالش‌زا بوده است. در این مقاله سعی بر آن است که با استفاده از نمودارهای لیتولوژی، صوتی و لرزه‌ای چاه‌های منطقه جنوب فروافتادگی دزفول مدل لیتولوژی - سرعت بهینه‌ای برای سازند گچساران ارائه شود. جهت ارائه این مدل، در ابتدا مدل ریاضی چند متغیره خطی برای تخمین سرعت بر حسب لیتولوژی در هر چاه ارائه می‌شود. ضرایب معادله خطی در هر چاه محاسبه می‌گردد و نقشه ضرایب معادله برای منطقه تهیه می‌شود. پس از آن یک معادله چند متغیره خطی برای سازند گچساران در کل منطقه محاسبه و به عنوان یک مدل کلی و صرفنظر از تغییرات محیطی ارائه می‌گردد. در پایان نیز با استفاده از نقشه‌های لیتولوژی سازند گچساران در منطقه مورد مطالعه و بر اساس مدل‌های سرعت جامع (GVM) و محلی (LVM) در نقشه سرعت میانگین برای سازند گچساران ارائه می‌گردد. بررسی دو نقشه سرعت ارائه شده نشان دهنده کارایی این دو مدل در مناطقی با پیچیدگی ساختمانی و چینه‌ای بسیار بالا است و می‌تواند به عنوان یک معیار در کنار دیگر اطلاعات لرزه‌ای جهت تخمین سرعت مورد استفاده قرار گیرد. همچنین با توجه به مقایسه نتایج دو مدل سرعت به نظر می‌رسد که مدل سرعت منطقه‌ای با تخمین بسیار بهتری قادر به نشان دادن تغییرات سرعت در منطقه است.