علی نادران - استادیار، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
محمدحنیف دسومی - دانشجوی دکتری برنامه ریزی حمل ونقل، دانشکده فنی ومهندسی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

سیستم اتوبوسرانی به عنوان معمول ترین و جا افتاده ترین سیستم حمل ونقل همگانی در شهرها این ویژگی و مزیت را دارد که در عین ارزان بودن و سهولت در اجرا، توان جابجایی حجم قابل توجهی از شهروندان در اکثر نقاط و معابر شهری را دارد. بی شک طراحی مناسب شبکه اتوبوسرانی کمک شایانی به افزایش مطلوبیت این سیستم نموده و سبب افزایش سهم اتوبوس در سفرهای شهروندان میشود. مجموعه مسایل طراحی شبکه اتوبوسرانی با یافتن مسیرهای بهینه اتوبوسرانی، از جمله مسایل زیربنایی در برنامه ریزی حمل ونقل همگانی به شمار میروند. این مسایل به لحاظ محاسبات بسیار پیچیده بوده و حل دقیق آن برای مثالهای واقعی میسر نیست. برای حل طراحی شبکه اتوبوسرانی، روشها و الگوریتمهای متفاوتی وجود دارد که میتوان به روشهای ابتکاری و فرا ابتکاری مانند شبکههای عصبی، کلونی مورچگان، ژنتیک، جستجوی منع و تبرید اشاره نمود. این تحقیق تلاش میکند تا با استفاده از الگوریتم کلونی مورچگان به عنوان یک الگوریتم فرا ابتکاری، روشی جهت پیدا کردن مسیر بهینه ارایه کند. مدل پیشنهادی با استفاده از نرم افزار کلان نگر PTV-VISUM بر روی شبکه فرضی شهر سایوکس فالز و شبکه شهر بجنورد پیاده و نتایج آن با وضع موجود مقایسه میگردد. برتری مسیرهای ارایه شده توسط الگوریتم پیشنهادی در مقایسهبا وضع موجود کاملا مشهود است.

طراحی شبکه اتوبوسرانی، الگوریتم کلونی مورچگان، PTV-VISUM