حمید سنگین آبادی - کارشناس ارشد عمران، موسسه تحقیقات آب
منصور آبوالقاسمی - دکترای سازه های آبی، موسسه تحقیقات آب
محمدرضا مجدزاده طباطبایی - استادیار دانشگاه صنعت آب و برق

در غالب کارهای ساماندهی رودخانه، لازم است آبعاد رژیم یا تعادل رودخانه از قبیل عرض و عمق تعیین گردد که برای تعیین آن از روشهای تجربی و منطقی استفاده می شود، روشهای تجربی براسا تجزیه و تحلیل داده ها و ایجاد روآبط و همبستگی بین آنها استوار است که در این زمینه می توان از روآبط موجود که توسط محققان مربوطه ارائه شده ، استفاده نمود. درروشهای منطقی نیز از روآبطی که پدیده های مهمی چون انتقال رسوب و مقاومت جریان را بیان می کنند، استفاده می شود. در این مقاله روشهای تجربی Glover & FloreyوNixon که با شرایط رودخانه مورد مطالعه همخوانی بیشتری دارند به کار رفته همچنین روشهای منطقی حداقل توان واحد جریان و معادلات بی بعد Yalin تبیین گردیده و کاربرد آنها در محاسبه عرض و عمق رژیم رودخانه بغلان در حوضه کندوز افغانستان مورد بررسی قرار گرفته است. شایان ذکر است که به منظور تعیین آبعاد رژیم این رودخانه، نرم افزار BHS-STABLE نیز به کار رفته است این نرم افزار از روش معادلات بی بعد Yalin آبعاد رژیم رودخانه را محاسبه می کند. نتایج نشان داد که آبعاد محاسبه شده از معادلات تجربی دارای تفاوت زیادی با آبعاد موجود رودخانه بوده و ضریب همبستگی بین آنها کم می باشد، لذا استفاده از معادلات تجربی ذکر شده در مقایسه با روشهای منطقی دقت کافی نداشته و نتایج روشهای منطقی مناسب تر می باشد، علت آن عدم لحاظ پارامترهای ؛ چگالی مصالح کف، چگالی آب، ضریب ویسکوزیته و سرعت برشی جریان در روشهای تجربی می باشد. این پارامترها تاثیر زیادی بر آبعاد رژیم این رودخانه دارند.

رودخانه آبرفتی، آبعاد رژیم رودخانه، معادلات تجربی، معادلات منطقی