مهران خاکسارکندر - کارشناس ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
رحمان عشریه - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم

موضوع ولایت و امامت در مذهب شیعه به عنوان بنیادی ترین اصل مذهب به شمار می رود که ریشه در قرآن، سنت نبوی وعقلدارد. مهم ترین اختلاف فریقین در موضوع چگونگی انتقال مشخصه زعامت پیامبر (صلی الله علیه وآله) به امام است که شیعیانقایل به نصب و نص از جانب خداوند و وصایت پیامبر اکرم می باشد. ولی اهل سنت این امر را موکول به شورا و تصمیم امتنموده اند. در قرآن کریم آیات متعددی برای راه گشایی امت پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) آمده است که برخیاز آن آیات شوون ولایی امام و برخی دیگر مصادیق آن را بیان نموده اند .آیه پنجاه و پنج از سوره مایده که به عنوان آیه ولایت شناخته می شود ، هم به شیون ولایی امام و هم به مصداق تام آن اشاره دارد ، و از دیر باز مورد وجه مفسران و متکلمان و علماءشیعه و اهل سنت واقع شده است .از میان اهل سنت از جمله افرادی که به تفسیر و تبیین این آیه پرداخته اند، قاضی عبدالجبارمعتزلی و فخررازی هستند، این دو به تفسیر شیعه از این آیه ایراداتی را وارد کرده و دلالت آیه را برای اثبات ولایت علی (ع) تمامنمی دانند ، این رساله به نقد دیدگاه های آن دو درباره شان نزول ، دلالت و شبهات پرداخته است.

آیه ولایت، ولی ، ولایت، امامت، علی (ع)، فخررازی، قاضی عبدالجبار، شان نزول، دلالت