عطا امینی - استادیار، مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، سنندج، ایران
حسنا شفایی - کارشناس ارشد سازه های آبی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان
البرز آریا - کارشناس ارشد عمران گرایش آب، دانشکده فنی دانشگاه رازی کرمانشاه

ضریب زبری رودخانه ها و مجاری انتقال آب یکی از مشخصه های مهم در مطالعه خصوصیات جریان می باشد. این ضریب بستگی به عمق، سرعت جریان، وضعیت تراکم و نوع پوشش گیاهی دارد. یکی از روش های محاسبه سرعت و دبی جریان در علم هیدرولیک و به ویژه در مهندسی رودخانه و کنترل سیل استفاده از معادله مانینگ است. در این پژوهش در رودخانه قشلاق واقع در استان کردستان، ضریب زبری مانینگ در شرایطی که اراضی کشاورزی و باغی به داخل مناطق سیلاب دشتی رودخانه توسعه یافته اند، محاسبه شد. به این منظور علاوه بر بازدیدهای صحرایی از نرم افزارهای ArcMap و HEC-RAS در محیط GIS استفاده شد. تقسیم بندی رودخانه به بازه های مختلف در نرم افزارArcMap انجام و مقاطع در محیط نرم افزار HEC-RAS اصلاح گردید. ضریب مانینگ با استفاده از دبی با دوره برگشت های مختلف با استفاده از HEC-RAS کالیبره شد. در محاسبه ضریب زبری در مقاطع مرکب، در بازه های مختلف و در سواحل و کانال اصلی رودخانه از جداول نشریه شماره 331 الف - سازمان مدیریت و برنامه ریزی استفاده شد. نتایج نشان داد که ضریب زبری مانینگ در رودخانه دارای مقادیر بزرگی است. این ضریب زبری می تواند مقدار آبگذری رودخانه را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

رودخانه، پوشش گیاهی، ضریب زبری، معادله مانینگ، سیلاب