سیروس شریفی قشلاقی - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه علوم و تحقیقات کرمانشاه
سید علی نوری - گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

دنیای ماشینی و صنعتی امروزه در تمامی عرصه های زندگی بشر رخنه کرده، فشارهای عصبی، کاهش کیفیت زندگی و استرس معنا و مفهوم پیدا میکند، فشار روانی یا استرس حالتی درونی ناشی از خواسته های فیزیکی یا موقعیتهای اجتماعی است که بالقوه زیانبار، غیرقابل کنترل یا فراتر از استعداد سازگاری فرد است . ارزیابی و کنترل تصاویر ذهنی و برداشتهای انسان بدون در نظر گرفتن عوامل تنش زای محیط طبیعی امکانپذیر نیست . صدمات ناشی از تنش و بحرانهای عصبی در زندگی اجتماعی پیامدهای جسمی، روانی و اجتماعی بسیار زیاد با صرف هزینه های گزاف به وجود آورده است و موجب شده تا پژوهشگران به تدوین برنامه هایی برای بازنگری و بازیابی طبیعت بپردازد تا با تلفیق انسان و محیط طبیعی، سلامت و بهداشت روان در جامعه نیز به کیفیتی امیدبخش نزدیک شود و اهمیت درمانگری و غلبه بر فشارهای روزمره و استرس ها را در یابد. مطالعات انجام شده تا حدودی راه حل هایی برای کاهش استرس و افزایش بهبودی از طریق مناظر طبیعی ارایه می کند . در این میان کنشی بین انسان و طبیعت، فضایی پاک و غرق آرامش و خالی از هر تنشی پدید می آید . تمامی نظام های موجود در طراحی منظر طبیعی ایرانی تاثیر مستقیم بر حواس پنجگانه انسان دارد و به طور همزمان تحریک حواس را تشدید می کند عوامل تحریک کننده از جمله بازی با نور و سایه، عطر گیاهان، لمس خنکی هوا و شنیدن آوای طبیعت، حواس وی را تحت تاثیر قرار می دهد این نظام در نهایت به تمرکز حواس، کسب آرامش و ایجاد فرصتی برای تامل در انسان منجر می شود . بطوریکه اهمیت و شناحت این مولفه ها و شناخت و در نظر گرفتن آنها در طراحی معماری تاثیر به سزایی بر آرامش روانی و درمانگری دارند. در این مقاله از منظر طراحی معماری به این مهم می پردازیم. برای فهم این نوشتار و تحقیق در این راستا علاوه بر مطالعات کتابخانه از گفتار بزرگان ،مشاهده فیلمها و هنرهای مرتبط در راستای شناخت کالبدی – فیزیکی و نیز محتوایی - اجتماعی موضوع طرح استفاده کردیم.

باغ های شفابخش، درمانگری، طراحی معماری، اصول و ضوابط، حواس، بهداشت روان