روژین مرادی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشیار و استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان
جهانشیر امینی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشیار و استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان
غلامحسین احمدی - مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه و دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه کردستان
هدیه بدخشان - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشیار و استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان

در این پژوهش واکنش 24 نژادگان (ژنوتیپ) گندم منتخب تجاری و رگه (لاین) های در دست معرفی استان کرمانشاه نسبت به نژاد غالب قارچ عامل بیماری زنگ زرد (+6E158A) بررسی شد. مقاومت گیاهچه ایی در شرایط گلخانه و مقاومت گیاه کامل در شرایط گندمزار از راه ایجاد آلودگی مصنوعی با استفاده از اسپور عامل بیماری ارزیابی و پس از یادداشت برداری تجزیه داده ها انجام گرفت. نتایج تجزیه خوشه ای داده ها بر پایه تیپ آلودگی در مرحله گیاهچه ای نشان داد، 8 درصد نژادگان ها دارای ژنهایی مقاوم با اثر کوچک و یا ژن هایی بزرگ اثر که تظاهر مقاومت آنها ناقص است، هستند و دیگر نژادگان ها توسط ژن های بزرگ اثر کنترل می شوند. در مرحله گیاه کامل میزان سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) و میزان نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (rAUDPC) نژادگان های گندم محاسبه شد. تجزیه خوشه ای نژادگان ها بر پایه تیپ آلودگی برگ اول گیاه در مرحله گیاهچه ای با سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری نشان داد، 29 درصد نژادگان ها دارای حساسیت در مرحله گیاهچه و گیاه کامل، 8 درصد نژادگان ها در مرحله گیاهچه ای حساس و در مرحله گیاه کامل مقاوم و 25 درصد نژادگان ها مقاومت در هر دو مرحله رشدی گیاه گندم داشتند. نتایج مشخص کرد میان تیپ آلودگی برگ اول در مرحله گیاهچه ای با ضریب آلودگی و AUDPC برگ پرچم همبستگی بالا و معنی داری در سطح احتمال 1 درصد وجود دارد.

تیپ آلودگی، زنگ زرد، گندم، مقاومت گیاهچه ای، مقاومت گیاه کامل