محمدرضا فلسفی نژاد - دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری، دانشگاه علامه طباطبایی
نورعلی فرخی - دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری، دانشگاه علامه طباطبایی
لیلا بهرامی - کارشناس ارشد سنجش و اندازه گیری، دانشگاه علامه طباطبایی

امتحانات نهایی مقطع متوسطه یکی از سرنوشت سازترین ابزارهای سنجش علمی دانش آموزان است. با توجه به اهمیت این امتحانات، انجام تحقیقات نظام مند در مورد کیفیت و قابلیت سوالات آن ها در تفکیک داوطلبان لازم و ضروری است. هدف از پژوهش حاضر تعیین ویژگی های روان سنجی و قابلیت سوالات امتحانات نهایی رشته ی تجربی در دو درس زیست شناسی و ادبیات فارسی در گزینش داوطلبان ورود به دوره های کارشناسی بود. روش: جامعه آماری، تمام سوالات امتحانات نهایی رشته ی علوم تجربی سال سوم مقطع متوسطه در خردادماه 1390 بوده است که برای تعیین ویژگی های روان سنجی آن ها از عملکرد 600 دانش آموز ناحیه یک شهرستان خرم آباد در دو درس مذکور که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، استفاده شد. ضریب اعتبار آزمون های زیست شناسی و ادبیات فارسی با استفاده از آلفای کرونباخ (0/97، 0/96) تعیین گردید. بر اساس CTT، میانگین ضرایب دشواری و تمیز سوالات در آزمون های ادبیات فارسی (0/65 و 0/57) و زیست شناسی (0/50 و 0/65) به دست آمد. در تحلیل IRT، مدل دو پارامتری برازش بیشتری با داده ها نشان داد. همچنین، میانگین دشواری و قدرت تشخیص سوالات در مدل های IRT در دروس ادبیات فارسی (0/69-، 1/03) و زیست شناسی (0/09-، 0/96) به دست آمد. بیشترین میزان آگاهی دهندگی دو آزمون ادبیات فارسی و زیست شناسی، به ترتیب متعلق به سطوح توانایی (0/7-، 0/1) است و میزان توافق CTT و IRT ازنظر قدرت تشخیص در هر دو درس، به ترتیب (98/36%، 93/59%) بود. با توجه به خطیر بودن تصمیمات مبتنی بر آزمون های سرنوشت ساز، تلویحات استفاده از امتحانات نهایی در گزینش داوطلبان موردبحث قرار گرفت.

امتحانات نهایی، پارامتر تشخیص، پارامتر دشواری، نظریه پرسش پاسخ، نظریه کلاسیک آزمون