حسین صارم - گروه برق، دانشکده فنی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
حیدرعلی شایانفر - استاد، دانشکده برق، دانشگاه علم و صنعت ایران.

در این پژوهش بهبود روش کنترل مستقیم گشتاور برای موتور القایی شش فاز مورد توجه قرار گرفته است. این روش یکی از کارامد ترین روش های کنترلی برای موتورهای الکتریکی است که محدودیت ها و پیچیدگی های کمتری نسبت به روش کنترل برداری دارد، اما مانند تمام روش های کنترلی دارای معایبی نیز است. استفاده از روش هایی، مانند کنترل های غیر خطی و الگوریتم های هوشمند در جهت بهبود نتایج روش کنترل مستقیم گشتاور تاثیر بسزایی دارد. پس با توجه به اینکه سابقه طراحی روش کنترل مستقیم گشتاور به دهه 80میلادی می رسد، برای اینکه نتایج به دست امده با قیاس بهتری روبرو شود. ابتدا روش کنترل مستقیم گشتاور با روش کنترل مود لغزشی تطبیقی به اجرا در امده است و در ادامه به بهبود نتایج با روش انفیس (عصبیBفازی تطبیقی) پیشنهادی پرداخته شده است. روش های هوشمند از جمله روش هایی است که به دلیل توانایی در حل مسایل پیچیده، غیردقیق و غیرخطی روز به روز در حال افزایش هستند. روش عصبی –فازی تطبیقی از جمله روش های هوشمند است که در اینجا جهت بهبود روش کنترل مستقیم گشتاور مورد استفاده قرار گرفته است. با استفاده از این روش کنترلی، به بهبود پاسخ گشتاور و کاهش خطای سرعت پرداخته شده است. در روش کنترل مستقیم گشتاور شار و گشتاور محاسبه و میزان خطای انها با مقدار مرجع مقایسه می شود و به کنترل کننده اعمال می شود. خروجی کنترل کننده به اینورتر (ولتاژ) اعمال می شود تا اینورتر بردار ولتاژ مناسب برای تغذیه موتور را فراهم کند. نوع موتور القایی مورد نظر نامتقارن می باشد. سیم پیچ استاتور یک موتور القایی شش فاز نامتقارن از دو سیم پیچ که نسبت به هم 30 درجه اختلاف فاز دارند تشکیل شده است. پس هدف از این پژوهش ارایه روش کنترل هوشمند انفیس (عصبیBفازی تطبیقی) برای موتور القایی شش فاز می باشد وانتخاب بردار ولتاژ مناسب برای بهبود گشتاور و خطای سرعت توسط کنترل پیشنهادی می باشد. نتایج شبیه سازی نمودارهای خروجی مربوط به شار، خطای سرعت، جریان و سرعت موتور وهمجنین گشتاور خروجی را برای هر دو کنترل مود لغزشی تطبیقی و عصبی-فازی تطبیقی نشان خواهد داد؛ که بهبود نتایج در روش پیشنهادی قابل مشاهده می باشد.

موتور القایی شش فاز، کنترل عصبی فازی- تطبیقی، کنترل مود لغزشی تطبیقی