مهدی رحیمی - استادیار روانشناسی تربیتی، دانشگاه یزد
حسین افراسیابی - استادیار جامعه شناسی، دانشگاه یزد
طیبه رستم پور گیلانی - کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه یزد
عطیه قدوسی نیا - کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه یزد

با در نظر گرفتن تاثیر عمیق و متقابل کودکان با کم توانی ذهنی بر زندگی اعضای خانواده و به ویژه مادران و وجود پژوهش های بسیار اندک در این گروه، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر داشتن کودک با کم توانی ذهنی بر زندگی مادران انجام شد. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش نظریه داده بنیاد انجام شد. نمونه پژوهش 22 نفر از زنان دارای کودک با کم توانی ذهنی شهر یزد بودند که با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند. این تعداد بر اساس ملاک اشباع نظری انتخاب شدند و نمونه گیری تا رسیدن به اشباع داده ها ادامه یافت. برای گرداوری دادهها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق استفاده شد. داده های حاصل از مصاحبه با روش کدگذاری نظری تحلیل شد. در مرحله کدگذاری باز 54 مفهوم و در مرحله کدگذاری محوری 9 مقوله به دست آمد. مقوله های به دست آمده شامل ضعف امکانات، رنج هزینه، تضعیف روابط اجتماعی، نارضایتی زناشویی، ضعف حمایت، دیگران سرزنشگر، دوگانگی اعتقادی، دلهره ی فرزندآوری و ترس از آینده هستند. مقوله ی مراقبت - مخاطره به عنوان مقوله هسته ای ظهور یافت. نتایج بیان کننده ی آن است که مراقبت از کودک با کم توانی ذهنی، مادر را در معرض انواع مختلفی از مخاطرات قرار میدهد. فقر فرهنگی، اقتصادی و حمایتی به عنوان شرایط علی تاثیرگذار بر پدیده مراقبت- مخاطره مادران بوده است. پیامدهای حاصل شامل طلاق عاطفی، زوال روابط، افسردگی و انصراف از بارداری بعدی است.

کودک با کم توانی ذهنی، زندگی مادر، نظریه داده بنیاد، مراقبت مخاطره