محمد رحمانیان - دانشجوی سابق دکتری دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد و استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
علیرضا حسین پور - استاد و استادیارگروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
ابراهیم ادهمی - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
حمیدرضا متقیان - استاد و استادیارگروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد

ویژگی های زیستی و شیمیایی محیط ریزوسفر از جمله فراهمی و اجزاء شیمیایی فلزات در آن با توده خاک متفاوت است. این پژوهش به منظور بررسی تغییر در قابلیت استفاده و اجزاء مس در ریزوسفر آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در یک خاک شنی آلوده به مس تیمارشده با کلات کننده ها (EDTA اسید سیتریک و عصاره کود مرغی) در شرایط گلخانه ای انجام شد EDTA. و اسید سیتریک در سطوح غلظتی صفر، 0/5 و 1 میلی مول بر کیلوگرم خاک و عصاره کود مرغی در سطوح غلظتی صفر، 0/5 و 1 گرم بر کیلوگرم خاک استفاده شدند . تعداد سه بذر آفتابگردان در هر ریزوباکس کاشته شد. بعد از 10 هفته گیاهان برداشت شدند و خاک های ریزوسفری و توده جدا شدند. مس قابل استفاده با استفاده از 7 روش عصاره گیری شیمیایی و جزءبندی مس در خاک های ریزوسفری و توده اندازه گیری شد. ویژگی های خاک ریزوسفری با خاک توده متفاوت بود . مقدار مس عصارهگیری شده به روش های مختلف در خاک های ریزوسفری کمتر از خاک های توده بود. دامنه تغییرات مس عصاره گیری شده با عصاره گیرها از 0/023 تا 1/83 میلی گرم بر کیلوگرم بود. در خاک های ریزوسفری و توده تیمارشده با کلات کننده ها، بیشترین مقادیر مس به ترتیب در اجزاء باقی مانده پیوندشده با ماده آلی، پیوندشده با اکسیدهای آهن و منگنز، پیوندشده با کربنات ها و تبادلی بود. میانگین اجزاء مس پیوندشده با کربنات ها، پیوندشده با اکسیدهای آهن و منگنز و جزء باقیمانده در شرایط ریزوسفری بیشتر از توده خاک بود. میانگین جزء پیوندشده با ماده آلی در شرایط ریزوسفری کمتر از توده خاک بود. دامنه تغییرات اجزاء مس از 2/81 تا 12/95 میلی گرم بر کیلوگرم بود.

جزءبندی، توده خاک، EDTA، اسید سیتریک، عصاره کود مرغی