محمدهادی حمیدیان - دانشجوی دکتری فلسفه سیاسی اسلام موسسه آموزشی و پژوهشی قم
عبدالحسین خسروپناه - دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

هدف این نوشتار نقد یک نظریه یا نظریه پرداز نیست. همچنین اندیشه والرشتاین یا مبانی اسلام را به صورت تخصصی واکاوی نمیکند. بلکه میکوشد تا امکان و شیوه علم دینی را در قالب یک مثال نشان دهد. نظریه های علوم انسانی با روش شناسی های یکسان تولید نمیگردند. همچنین مبتنی برمقدمات، باورها وپیش فرضهای مصرح و غیر مصرحی هستند که سرنوشت نهایی نظریه در گرو آنها است، در این نوشتار به عنوان یک نمونه، به جای نقد محتوای نظریه نظام جهانی ایمانویل والرشتاین پیشفرضهای وی استخراج و با پیش فرض های اسلامی جایگزین گردیده و در نهایت، میزان تاثیر تغییر پیش فرضها بر نظریه نشان داده شده است. نظریه ی مورد تامل، مشتمل بر سه بخش است؛1 توصیف نظام های جهانی و نظام موجود -2 ارایه ساختار سه گانه ی مرکز، پیرامون و نیمه پیرامون و وضعیت جبرآمیز سلطه -3 پیشبینی و توصیه. ما بر این باوریم که با جایگزینی پیش فرض های مبتنی بر فلسفه اسلامی وآموزه های قرآنی روایی، در بخش اول حداقل به این نتیجه میرسیم که نظام جهانی مورد شناسایی والرشتاین بخشی از واقعیت را منعکس مینماید. ما به جای مانور افراطی بر روی سرمایه داری نظریه ای ارایه میکنیم با عنوان نظام مادی گرا که دوره مورد نظر والرشتاین را نیز شامل میگردد.

علم دینی، سرمایه داری، انباشت سرمایه، اصالت اقتصاد، نظام جهانی والرشتاین