علیرضا کوچکی - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا کرباسی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سیدمحمد سیدی - پژوهشکده زعفران، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تربت حیدریه

زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی چند ساله است هک اساسا در نواحی خشک و نیمه خشک کشور رویش دارد. علیرغم سازگاری زعفران به این نواحی، ارزیابی روند تغییرات سطح زیر کشت زعفران در طی 30 سال اخیر نشان میدهد که کشت این محصول افزایش قابل توجهی یافته است؛ به طوری که زعفران هم اکنون در 21 استان کشور در سطحی معادل 88 هزار هکتار کشت میشود. با این وجود، در بین سالهای 1360 تا 1393 عملکرد زعفران به ازای هر واحد سطح زیر کشت کاهش محسوسی یافته است. بهطوری که از 5/1 کیلوگرم در سال 1360 به 3/2 کیلوگرم در سال 1393 رسیده است. کاهش عملکرد زعفران از جنبههای متفاوتی اتفاقافتاده و اساسا متاثر از عواملی مانند سوء مدیریت در بخش کشاورزی، اقتصادی، فرآوری پس از برداشت و نیز خشکسالیهای اخیر بوده است. در صورت عدم توجه به عوامل ذکرشده، عملکرد زعفران در سالهای آینده نیز ممکن است بیش از پیش کاهش یابد. کاهش عملکرد زعفران در طی 30 سال اخیر، لزوم ارایه یک برنامه جامع از سوی نهادهای مرتبط با زعفران شامل دانشگاهها، موسسات تحقیقاتی و نیز سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی را بیش از پیش مورد تاکید قرار میدهد. همچنین جهت تدوین و توسعه این برنامه، اتخاذ سیاستهای دولت جهت برنامهریزی و تصویب بودجه موردنیاز ضروری به نظر میرسد. در این مقاله مروری ابتدا سعی بر آن است تا مجموعه دلایل مرتبط با کاهش عملکرد زعفران مورد مطالعه قرار گیرد. ارایه راهکارهای لازم در ارتباط با این دلایل، هدف بعدی در مقاله میباشد.

تولید زعفران، خشکسالی، سطح کشت