صادق اصغری لفمجانی - استادیارجغرافیاوبرنامه ریزی روستایی گروه جغرافیا دانشگاه زابل ایران
علی ایزدی - دانشجوی کارشناسی ارشدجغرافیا و برنامه ریزی روستایی گروه جغرافیا دانشگاه زابل ایران

محصول زعفران به عنوان گران ترین محصول کشاورزی و دارویی جهان، به دلایلی چون بهره وری بالای آب در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی، اشتغال روستاییان و جلوگیری از مهاجرت آن ها، ارزش والای دارویی و ادویهای، سهولت نگهداری و حمل ونقل و از همه مهمتر درآمدزایی بالای آن نسبت به سایر محصولات کشاورزی، یک محصول کشاورزی قابلتوجه محسوب میگردد. بر این اساس، با توجه به مستعد بودن برخی از نقاط ایران در تولید زعفران، بررسی اثرات معیشتی آن در سطح روستاهای فعال در تولید زعفران، امری کاملا ضروری به نظر می رسد. لذا هدف تحقیق حاضر، ارزیابی وضعیت تولید زعفران و نقش آن در معیشت خانوارهای روستایی دهستان رشتخوار است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام گردیده است. در این راستا، نقش زعفران در 355 خانوار زعفرانکار ساکن در 13 روستای بالای 100 خانوار این دهستان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، ابتدا ضمن مطالعات اسنادی و بازدیدهای اولیه میدانی، طیف گستردهای از شاخص ها تعیین گردید. سپس جمعآوری دادهها بر اساس شاخصهای انتخابی و با استفاده از پرسشنامههای روستا و خانوار انجامشدهاست. برای تجزیه و تحلیل دادهها نیز از تحلیلهای آماری و فضایی و نرمافزارهای Expert choice، SPSS و ArcGIS استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد که درآمدهای سالانه حاصل از تولید زعفران در 43/9 درصد از خانوارهای مورد مطالعه، بیش از سایر درآمده ا است. همچنین از تجزیه وتحلیل داده های مورد مطالعه می توان استنباط نمود که تولید زعفران بر بهبود وضعیت معیشت ساکنان روستاهای دهستان رشتخوار تاثیر چشمگیری دارد و این امر باعث تقویت انگیزه ماندگاری خانوارهای ساکن در این دهستان شده است.

خانوارهای روستایی، سطح مطلوبیت معیشت، محدودیت تولید