سارا ادیبی سده - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
غزاله کبیرآبادی - دانشجوی دکترا حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

یکی از اصطلاحاتی که در عصر اخیر در میان فقها رواج پیدا کرده، واژه مرکب حکم امتنانی است که گاهی نیز وصف امتنانی به صورت مشخص به برخی از احکام شرعی، اسناد داده می شود و امتنانی خوانده شده است. این اصطلاح که در میان برخی از سخنان الهی در قرآن، فقها و مفسران شیعه و سنی، پیشینه ای دیرینه دارد، در میان فقهای متاخر نیز شیوع پیدا کرده است، به نحوی که بسیاری از مسایل فقهی و حقوقی در خصوص زنان نیز از طریق این حکم توجیه و تفسیر می گردد. بدین توضیح که در بخش احکام شرعی که بیان مسیولیت ها و تکالیف انسان است به سه نوع حکم بر می خوریم: احکامی که عمومی اند و از هرکس، اعم از زن یا مرد، که شرایط تکلیف را داشته باشد، خواسته شده است، احکامی که به لحاظ ویژگی های روحی و جسمی هر یک از زن و مرد، به یکی از آن دو اختصاص یافته است و احکامی که لزوم انجام آن از خصوص زنان برداشته شده است، ولی در صورت انجام، کاری شایسته تحقق یافته؛ همانند مردان مستحق پاداش خواهند بود. حال در میان احکامی در حقوق خانواده و مخصوص به زن، با بهره گیری از فقه اسلامی در نظر گرفته شده است، در قابل احکام امتنانی تفسیر شده و این موارد جلوه ای از امتنان و رحمت اسلامی در خصوص زن تعبیر شده است، از جمله این احکام و حقوق، حقوق اقتصادی و غیر اقتصادی است که به شرح در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد.

حکم امتنانی، حقوق زنان، حقوق اقتصادی، مهریه، نفقه، نفی حرج