غزال نوری - دانشجوی دکترا باستانشناسی دوران اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر
محمد بهرامزاده - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر
آراز نجفی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

ابنیه مذهبی و بخصوص مسجد به عنوان بااهمیت ترین فضاهای شهرهای اسلامی همواره نقش بسیار پررنگی را در شکل گیری و روند توسعه ی شهرها بر عهده داشته اند و جایگاه رفیعی را در حوزه ی فرهنگی و اجتماعی، جدای از حوزه ی شهرسازی پیدا کرده اند. مسجد در شهر اسلامی کانون عبادی، اجتماعی و فرهنگی شهرها بوده است و تاثیرات فرهنگی و مذهبی آن در توسعه همگونسازیهای دینی قابل توجه است. این مقاله (برگرفته از بخشی از پایان نامه دکتری باستانشناسی با عنوان کاربرد داده های باستانشناسی در هوش مصنوعی به عنوان منبع الهام الگوریتمهای بهینه سازی باتاکیدبر دوران اسلامی) میباشد که در آن به دنبال این هستیم که چه عوامل و عناصری در توسعه همگونسازی دینی در شهرهای اسلامی نقش ایفا می کنند. این پژوهش با بررسی متون تاریخی، مطالعات کتابخانه ای به شیوه توصیفی – تحلیلی همراه با بازشناسی تاریخی شهرهای اسلامی ایران با رویکرد تحلیل فلسفه ی معنایی شکلگیری آنها، به این نتیجه دست یافته است که ابتدا جایگاه و کالبد ابنیه مذهبی بخصوص مسجد در دل شهرهای اسلامی، نشانه ای از رفتارهوشمندانه انسان بوده و همچنین نقش توحیدی و همگونسازی بناهای مذهبی در شکل دهی شالوده شهراسلامی، ساماندهی و توسعه پیروان اسلامی درارتباطات فرهنگی و مذهبی مردم با یکدیگر پررنگ میباشد.

شهراسلامی، ابنیه مذهبی، معماری اسلامی، مسجد، همگونسازی