سمیه حسنی صالح - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ایرج اعتصام - دکتری معماری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

پرداختن به فرم و زیبایی آن در میان نظریات زیبایی شناسانه، اغلب با نظریات فرمالیست ها یکسان انگاشته می شود؛ اما بررسی دیدگاه های زیبایی شناسی فرم در دهه های اخیر نشان می دهد که زیبایی شناسی از مسایل بصری صرف، به سوی گرایشات ادراکی- معنایی تغییر جهت داده؛ لذا رویکرد این تحقیق، برای هماهنگی با ویژگی های انسان، سازگاری نگرشی انتخاب گردیده تا مبنایی برای تدوین معیارهای زیبایی شناسانه فرم در معماری قرار گیرد. از آنجا که نتایج دیدگاه های عینیت گرا یا ذهنیت گرا در زیبایی شناسی، تبعاتی در نظریات این رشته به دنبال داشته بدین گونه که نظریات صرفا عینیت گرا به دلیل عدم توجه به تعابیر فردی مورد قبول نیستند و نظریات صرفا ذهنیت گرا به دلیل ماهیت ذهنی و غیر اثباتی پذیرش عام ندارند؛ بنابراین در این تحقیق با بررسی مولفه های نگرشی انسان و تلفیق دو دیدگاه عینیت گرا و ذهنیت گرا، معیارهایی جهت سازگاری با ویژگیهای انسانی بیان می گردد که اگر طراح، آنها را در زمان طراحی فرم مدنظر قرار دهد در فرایند فرم یابی، فرم حاصل به دلیل سازگاری با ویژگی شناختی و عاطفی مخاطب، می تواند در ارزیابی زیبایی شناسی به نتایج مثبتی دست یابد. در این تحقیق برای بررسی صحت فرضیه تحقیق متون مرتبط بررسی گردید و بعضی از نظریاتی که بر مولفه های شناختی و عاطفی تاکید داشته اند آورده شده اند. سپس برای استخراج معیارهای سازگاری با نگرش انسانی، اجزاء شناختی و عاطفی آن بررسی گردید. یادگیری و یادآوری دو مرحله اساسی در فرایند شناخت و لذت و هیجان دو بخش عمده از مولفه عاطفی هستند. که لازمه همه آنها جلب توجه ارادی است. الگو و طرحواره ذهنی از عوامل موثر بر یادگیری است و پیچیدگی متناسب با ظرفیت ذهنی مخاطب و از عوامل موثر بر لذت است. لذت تاملی و لذت حسی دو نوع لذت ناشی از زیبایی هستند.

سازگاری، زیبایی فرمی، نگرش، شناخت، عاطفه