حمیدرضا بابایی - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران- مدرس موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی انرژی، ساوه، ایران

محرومیت در اصطلاح به معنی بازداشتن از کار یا حقی است در اصطلاح حقوقی نوعی منع قانونی است. که یک فرد با توجه به آن توانایی و صلاحیت انجام اعمال حقوقی خود را از دست می دهد. زمانی که سخن از حقوق اجتماعی می شود در واقع امتیازاتی است که در محیط یک اجتماع و روابط با اعضاء یک خانواده و جامعه تحقق می یابد. بطوریکه اعمال این حقوق با سرنوشت همه اعضاء آن اجتماع در ارتباط است و همچنین اشتغال به کار و فعالیت در امور اقتصادی و یا منع کار اجتماعی مواردی از حقوق اجتماعی به حساب می آید.در قانون کیفری ایران قبل از سال 1377 هیچگونه تعریف واضحی از حقوق اجتماعی وجود نداشته و در سال 1377 در تبصره 1 ماده 62 مکرر قانون مجازات اسلامی آمده که حقوق اجتماعی عبارت است از حقوقی که قانونگذار برای اتباع کشور ایران و سایر افراد مقیم در قلمرو حاکمیت آن منظور نموده و سلب آن به موجب قانون یا حکم دادگاه صالح می باشد.مجازات های محرومیت از حقوق اجتماعی از ابتکارات جدیدی است که در برخی کشورها به کار گرفته شده و قواعد حداقل ملل متحد راجع به تدابیر غیر سالب آزادی در قواعد توکیو مصوب 14 دسامبر 1990 آنها را با عنوان تدابیری که می تواند به عنوان جایگزین مجازات حبس به کار گرفته شود به دولت های عضو پیشنهاد نمود. مجازات های محرومیت از حقوق اجتماعی در معنای اعم واجد وصف کیفری بوده و تابع اصول حاکم بر مجازاتها است که دارای اهدافی از قبیل پیشگیری از ارتکاب جرم می باشند.هدف از انجام این پژوهش این است که موجبات اعمال محرومیت از حقوق اجتماعی را شناسایی کرده تا بتوان محکومانی که پس از دوران پسا زندان با محرومیت از این نوع حقوق مواجه هستند و از جامعه طرد می شوند را دوباره به جامعه بازگرداند.

جرم شناسی ، محرومیت های اجتماعی ، محکومان زندانی ، مجازات ها