عباس رضایی - استادیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران
محمدرضا نیشابوری - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
احمد فاخری فرد - استاد گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
جلال شیری - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

کارایی مصرف آب یکی از پارا مترهای مهم در رابطه با تولید اقتصادی محصولات کشاورزی می باشد. تبخیر و تعرق از اجزای مهم کارایی مصرف آب به حساب می آید. هدف این پژوهش بررسی سه مدل غیر هوشمند و متعارف هارگریوز، پریستی-تیلور و مکینک (معمولی و واسنجی شده) و چهار مدل هوشمند ANFIS در قالب سه سناریوی الف: مکانی ب: مکانی- بیرون مکانی و ج: بیرون مکانی در برآورد تبخیر و تعرق مرجع روزانه در شرایط مرطوب است. برای این منظور؛ ایستگاه ساری به عنوان اصلی و20 ایستگاه نزدیک در محدوده 300 کیلومتر و آب وهوای مشابه و غیر مشابه با اصلی و سه ایستگاه دور مشابه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج کلی نشان داد که بهترین مدل ها براساس سناریوی الف: دو مدل تجربی معمولی مک کینک و پریستی- تیلور(تا ارتفاع 24 متر از سطح دریا) در سناریوی ب: درایستگاه های مرطوب تا فاصله 150 کیلومتری تمام مدل ها؛ در فاصله 150 تا 300 دو مدل مک کینک و پریستی- تیلور واسنجی شده برای ایستگاه های مرطوب، دو مدل مکینک و هارگریوز واسنجی شده برای ایستگاه های نیمه خشک (در صورت تشابه میانگین سرعت) در شرایط کمبود داده قابل جایگزینی است و برای ایستگاه های خشک نزدیک و دور مرطوب مدل ها قابل قبول نبودند و در سناریوی ج: تا شعاع 150 کیلومتری همه مدل ها مناسب بودند و در فواصل بیشتر مدلی قابل توصیه نبود. در نهایت ترتیب اولویت سناریوها به صورت ب> ج> الف به دست آمد. بهترین مدل پریستلی-تیلور واسنجی شده برای سناریوی ب و ج در محدوده نزدیک مشابه با NRMSE برابر 9 و 15 درصد است.

تبخیر و تعرق، کارایی مصرف آب، مدل پنمن- مانتیث- فایو، مدل های تجربی، مدل های تجربی واسنجی شده، مدل های هوشمند