مهدیه خداقلی - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تهران غرب،ایران
مهدی اخترکاوان - عضو هییت علمی دانشگاه قم،گروه معماری،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تهران غرب، ایران

فضاهای زیرزمینی به عنوان پناهگاه در طول تاریخ انسانی مورد استفاده قرار گرفته است. معماری دستکند نوعی معماری بومی می باشد که ریشه در فرهنگ و سنت های کهن هر منطقه دارد و بستر طبیعی زمین، کوه یا تپه شکل دهنده آن است و با ایجاد فضاهای منفی در دل آنها به وجود می آید و از هیچ مصالحی جهت تولید فضا استفاده نمی شود. به عبارتی از بسیرای لحاظ سازگار با بستر پیرامون و محیط طبیعی است و پاسخی مناسب به نیازهای مختلف استفاده کنندگان آن از جمله نیازهای اقلیمی می باشد.. در این مقاله از طریق مطالعات کتابخانه ای و روش تحلیلی -توصیفی و مقایسه ای تلاش شده چند نمونه موردی از معماری دستکند در داخل و خارج ایران بررسی و تحلیل شود و به خصوص ویژگی های اقلیمی بکار رفته در گونه های متنوع آنها تبیین گردد. همچنین به معایب و مزایای این آثار پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد گونه های مختلف معماری دستکند دارای پتانسیل و چالش هایی می باشد و می توان اذعان داشت که طراحی صحیح و الهام از راهکارهای اقلیمی به کار رفته در آنها یکی از روش های موثر در نیل به اهداف پایداری می باشد.

معماری، دستکند، فضاهای زیرزمینی، اقلیم، پایداری