جمال الدین مهدی نژاد - دانشیار، مهندسی معماری، دانشگاه شهید رجایی، تهران
عبدالحمید قنبران - دانشیار، مهندسی معماری، دانشگاه شهید رجایی، تهران
حسین دهقانی محمدآبادی - دانشجوی دکتری، مهندسی معماری، دانشگاه شهید رجایی، تهران

در این تحقیق عملکرد بادگیر چهارجهته متصل به تالار و حیاط مرکزی در مقابل بادهای مطلوب منطقه یزد موردبررسی قرارگرفته است. به طورکلی، بادهای مطلوب شهر یزد دو نوع هستند. نوع اول، باد غالب از سوی اصفهان و شیرکوه است که محدوده شمال غرب تا غرب را در برمی گیرد. نوع دوم باد مطلوب از سوی شمال شرق است که به باد خراسان معروف است. بادگیر موردبررسی متعلق به خانه حظیره ای، و دارای شش کانال با مقطع مستطیلی است که به همراه حیاط مرکزی و تالار، از رایج ترین گونه ها در معماری بومی یزد به شمار می رود. این مقاله در پی شناخت تدابیر به کار گرفته شده در طراحی بادگیر در ارتباط با بادهای مطلوب منطقه است. برای نیل به این هدف، نتایج مطالعه عددی انجام شده توسط نگارندگان بر روی بادگیر چهارجهته با اطلاعات بادشناسی منطقه، به طور تحلیلی با روش استدلال منطقی، متناظر می شوند. نتایج این مطالعه نشان می دهد بادگیر چهارجهته یزد در مقابل بادهای مطلوب منطقه بر طبق دو الگوی کاملا متفاوت تهویه عمل می کند، به طوری که در هنگام وزش باد مطلوب و غالب اصفهان، بادگیر با نرخ برابر مکش و دمش، به صورت تعویض کننده هوا عمل می کند، اما در مواجهه با باد خراسان آرایش تالار-حیاط مرکزی باعث می شود جریان هوا به جای بادگیر از دهانه تالار وارد شود و بادگیر تنها به عنوان مسیر خروجی جریان هوا عمل کند.

بادگیر چهارجهته، حیاط مرکزی، تهویه طبیعی، باد مطلوب، تحلیل عددی