محمدجواد آذرهوش - استادیار مهندسی شیمی دانشگاه ارومیه
عباس آقایی نژادمیبدی - استادیار مهندسی شیمی دانشگاه ارومیه

نانو فناوری در تعریفی بسیار ساده ، یعنی تکنولوژیهایی که در ابعاد نانومتری عمل میکنند، پیشرفت ها در زمینه فناوری نانو باعث توسعه مواد، ابزارها و وسایلی با خصوصیات ویژهای شده است که به کمک فناوریهای مرسوم نمیتوان بدانها رسید. صنعت نفت و گاز یکی از مهمترین صنایع تولیدی کشور و درآمدزاترین صنعت کشور به حساب می آید. این صنعت توانسته است جایگاه خود را به عنوان عمده ترین تامین کننده انرژی جهان حفظ کند و پیش بینی ها نیز نشان میدهد که تا سال 2035 بیش از 50 درصد تامین انرژی جهان، بر عهده نفت و گاز است. ایران نیز با داشتن مخازن عظیم نفت و گاز قابل استحصال جایگاه ویژه ای در میان کشورهای دارنده منابع انرژی در جهان دارد. با توجه به افت فشار مخازن نفت ایران و رسیدن این مخازن به نیمه عمر خود و نیاز به فناوری های پیشرفته برای افزایش ضریب برداشت نفت از این میادین، و وجود ظرفیت های فراوان در صنایع پایین دستی نفت و گاز برای استفاده از فناوری نانو در بهبود فرآیندها و تولید محصولاتی با کارایی بالا، به نظر میرسد فناوری نانو میتواند در آینده این صنعت عظیم در کشور نقش به سزایی، ایفا نماید. فناوری نانو این قابلیت را دارد که تمام بخشهای صنعت نفت اعم از بالادستی و پایین دستی را متحول کند. در این مقاله به بررسی برخی از کاربردهای نانوفناوری در صنایع بالادستی نفت از جمله اکتشاف، حفاری، بهره برداری و مدیریت مخازن نفتی و همچنین کاربرد در صنایع پاییندستی نفت (صنایع پالایش و پتروشیمی) از جمله کاربرد نانوکاتالیست ها، نانوغشاها و نانوجاذب ها پرداخته شده است.

نانوفناوری، پیشرفت صنعت نفت، صنایع بالادستی، صنایع پایین دستی