محمدرضا عباسیان - دانشجوی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
شبنم اکبری نامدار - عضو هییت علمی دانشگاه آزاد واحد تبریز، گروه معماری

امروزه در کنار دسترسی به امکانات عظیم در زمینه مبادله اطلاعات، تسهیلات ارتباطاتی فیزیکی مابین مکان ها و شهر ها و کشورها نیز به گونه ای چشم گیر و مناسب توسعه و ارتقاء یافته است. اکنون پایانه های ترانزیتی اعم از زمینی، دریایی و یا هوایی به عنوان مفصل های ارتباطات فرا منطقه ای مهم ترین ابزارهای اتصال دهنده نقاط مختلف جغرافیایی گردیده اند که در این بین، پایانه های هوایی به واسطه اتصال با سریع ترین ابزارهای ارتباط فیزیکی یعنی هواپیماها، از ارزش خاصی برخوردار می باشند. اکنون طراحی فرودگاه ها و سالن های ترمینال آنها (به عنوان زیر بنایی ترین بخش از سیستم حمل و نقل هوایی) به دلیل حضور نسل جدید هواپیماهای مدرن، رشد سریع حجم ترافیک و تقاضای سفرهای هوایی به عنوان یک موضوع طراحی پیچیده و پویا محسوب می شود. افرادی که با هواپیما سفر می کنند، مدت زمان طولانی را در فرودگاه سپری می کنند و در کل، فرودگاه نسبت به سایر ایستگاه ها و فضاهای مربوط به حمل و نقل پیچیده تر و گسترده تر است؛ چرا که مسافرین و همراهانشان ساعت ها در این فضا به انتظار می نشینند و با مزایا و معایب ساختمان فرودگاه از نزدیک درگیر می شوند و این معماری و ساختمان فرودگاه است که باید به بهترین نحو مدت زمان انتظار مسافرین را بهبود بخشیده و آن را قابل تحمل نماید. با توجه به اهمیت روزافزون سفرهای هوایی و نیاز یه طراحی اصولی و صحیح سالن های ترمینال فرودگاه ها، نگارنده بر آن است تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که طراحی ترمینال یک فرودگاه باید چه معیارهایی داشته باشد تا بتواند تمام نیازهای کاربران فرودگاه را تامین کند . برای پاسخ به این پرسش فرضیه ی اصلی از منظر نگارنده این است که به نظر می رسد طراحی اصولی و صحیح ترمینال یک فرودگاه با در نظر داشتن پارامتر های معمارانه می تواند سبب رضایتمندی کاربران، تسهیل فرآیند حمل و نقل و در نهایت افزایش بهره وری و میزان موفقیت یک فرودگاه گردد . در پژوهش حاضر هدف اصلی آشنایی با ویژگی ها و ضوابط معمارانه در طراحی ترمینال فرودگاه ها می باشد؛ اما در کنار آن اهداف جانبی نظیر آشنایی با الزامات و ضوابط ضروری به کار رفته در ساخت ترمینال ها نیز مطرح می باشد. روش تحقیق نیز در این پژوهش روش بنیادی-کاربردی-تحلیلی است که در ابتدا به روش کمی به بررسی عوامل تاثیر گذار بر طراحی ترمینال فرودگاه ها پرداخته خواهد شد و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده و دست یابی به نتایج حاصله، میتوان شاخصی برای طراحی معمارانه ترمینال فرودگاه ها ارایه کرد.

حمل و نقل، فرودگاه، ترمینال، معماری