سعید طالبی - کارشناس ارشد حمل و نقل، اداره کل راه آهن یزد
حمیدرضا پایدار - کارشناس ارشد مدیریت، اداره کل راه آهن یزد
سعید فروتن - کارشناس ارشد مدیریت ، اداره کل راه آهن یزد

اهمیت حمل و نقل به عنوان یکی از مظاهر تمدن در حدی است که عده زیادی از صاحبنظران آن را کالبد توسعه اقتصادی و جزء مهم و لاینفک زندگی روزانه بشر دانسته اند. در حال حاضر، یکی از مسایل با اهمیت و قابل توجه در مسافرتهای ریلی که موجب کاهش مطلوبیت و نارضایتی گسترده مسافرین در سطح جامعه شده است، بحث تاخیر در قطارهای مسافری است که دلایل متعددی می تواند موجب آن شود. مطابق مطالعات انجام شده، هزینه های هنگفتی از این بابت بر راه آهن، شرکتهای مسافری و مسافرین تحمیل می گردد و ضرورت دارد که با شناسایی تجربیات و روشهای مطالعاتی کشورهای دیگر و پس از بررسی واقعیت های موجود در صنعت حمل و نقل ریلی ایران، ضمن تعیین پارامترهای مستقیم تاثیر گذار بر تاخیر قطارها، راهکارهایی عملی برای کاهش هزینه ها و افزایش مطلوبیت سفرهای ریلی برای متقاضیان در این زمینه ارایه گردد .در این مقاله با استفاده از داده های سالهای 1390 تا 1394 به بررسی میزان تاخیرات و دلایل عمده آن در اداره کل راه آهن یزد پرداخته شده است و با استفاده از داده های موجود و روش دلفی ، معلول ها شناسایی و دلایل در قالب عوامل مستقیم و وابسته تقسیم بندی شده است و سپس با بکارگیری روش های آماری میزان سهم هر یک از این معلولها محاسبه و نتایج اعلام شده است. عوامل مستقیم تاخیر به عواملی اطلاق می شود که خود به تنهایی باعث بروز تاخیر قطارهای مسافری می شوند نظیر تاخیر در مبداء ، خرابی دیزل ، خرابی سالن ، سانحه ، خرابی خط و خرابی علایم . عوامل وابسته تاخیر به عواملی اطلاق می شود که خود از یک سری عوامل دیگر ناشی می شوند نظیر تلاقی با مسافری ، تلاقی با باری ، نرسیدن مسافری ، نرسیدن باری و نماز خارج از برنامه. جهت تعیین اثر هریک از علل تاخیر بر روی تاخیر کل باید تاخیر کل بصورت تابعی خطی از عوامل مستقیم تاخیر نوشته شود که در این حالت از سیستم معادلات همزمان استفاده می شود. در واقع اهمیت انجام چنین تحقیقی ارایه راهکارهایی علمی و در عین حال عملی می باشد تا به مدد آن ضمن کاهش هزینه های تحمیلی مستقیم بر سیستم حمل و نقل ریلی در اثر وقوع پدیده تاخیر، روشهایی برای افزایش مطلوبیت سفر در نزد مسافرین از ناحیه کاهش زمان تاخیرات یافته شوند. بدیهی است که موفقیت در کاهش هزینه های تحمیلی، تاثیر مطلوبی بر رشد کارآیی عملکرد اقتصادی صنعت حمل و نقل ریلی کشور خواهد گذاشت.

تاخیر قطار مسافری ، عوامل موثر، ،راهکار عملی، اداره کل راه آهن یزد