محمد زحمتکش حصاری - کارشناس ارشد گرافیک دانشگاه تهران
غلامرضا معروف - کارشناس ارشد گرافیک، دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان

سنگ نگاره های کوهستان تیمره میراث تصویری قابل تاملی است که ظرفیت های بسیاری برای تحلیل دارد و سند بصری درخوری برای پژوهش های نماد شناسی است. این نقوش اگر چه قرابت هایی با سفالینه های باستانی دارند، خود از استقلال بصری ویژه ای بهره مند هستند. در سنگ نگاره های تیمره، جای خالی نقوش گیاهی کاملا ملموس است، از این رو می توان سایر نگاره ها را در دو گونه ی جانوری و انسانی دسته بندی کرد. در میان حیوانات نیز جای خالی آبزیان و پرندگان مشهود است. حیواناتی که تصاویر آنها بر صخره ها نقش بسته اند عبارتند از: بز کوهی ( که بالاترین بسامد را دارد)، آهو، گوزن، پلنگ، شیر، گرگ، گراز، گور، گاو، شتر و موجودات عجیبی که قابل شناسایی نیستند. هر یک از این نقش ها بر بستر فرهنگ و تمدن ایرانی حامل مفاهیمی نمادین هستند که از رهگذر شناخت آن می توان تا حدی به انگیزه های طراحان پی برد. در نگاره های انسانی گاهی رفتارهای فراواقع گرایانه ( سور ریالیستی) با اغراق در اندازه ی دست ها دیده می شود. همچنین بسیاری از نگاره های انسانی تصویرسازی هایی هستند که روایت گر داستان شکار هستند و چه بسا که پس از شکار بر صخره ها نقش بسته باشند. جای خالی زن در میان نگاره ها نشان می دهد زنان در آیین شکار حضور نداشته اند. همچنین لباس های متحدالشکل مردان در برخی نگاره ها بیانگر دست یابی به فرهنگ و تمدنی متعالی است. بر مبنای این پژوهش سه انگیزه می توان برای طراحان این نگاره ها متصور شد: 1- کم آبی موجود در منطقه طراحان را واداشته با ترسیم حیواناتی نظیر بزکوهی باران طلب کنند. 2- به شیوه ی انسان غار نشین برای تسخیر جانور تصویر آن را بر کوه نقش می کردند. 3- پس از شکار حیوان به یادگار نقش او را بر محلی که در آن شکار شده بود حک می کردند.

سنگ نگاره، تیمره، تحلیل نمادین، بز کوهی