فاطمه حق شناس - دانشجوی کارشناسی ارشد گرافیک موسسه آموزش عالی حکیم ناصرخسرو
منصور مهرنگار - دکتری تاریخ هنر (نمادشناسی)، استادیار و عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی حکیم ناصرخسرو
فرزانه فرشیدنیک - دکتری پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرس تهران

کتاب آرایی در ایران از پیشینه کهنی برخوردار است. سابقه این هنر، به پیش از اسلام می رسد. زیرا مانی، نقاش چیره دست ایرانی، کتاب های خود را با شکل ها و نقش های زیبا تزیین می کرد تا بهتر بتواند پیام های خود را به مردم عصر خویش انتقال دهد. از جمله هنرهایی که در کتاب آرایی کاربرد دارند: خوش نویسی، نگارگری، تذهیب، سطربندی، جدول کشی، تجلید و صحافی، که این هنرها هماهنگ و متعادل در کنار یکدیگر در نهایت دقت، فضایی بسیار دل انگیز را بوجود می آوردند. جدول ها خط های موازی هستند که به دور کار بسته می شوند. استفاده از کادر برای تعیین و ایجاد فضایی برای تصویر است. کادربندی دور کار چشم بیننده را به متن کار هدایت می کند. هدف از این تحقیق بررسی جدول کشی و ساختار نمادین و کاربردی آن و چگونگی کاربرد آن در صفحه آرایی نوین است. این پژوهش با روش توصیفی- تاریخی و شیوه گردآوری آرشیوی، اسنادی و کتابخانه ای است. این پژوهش در پی پاسخگویی به سه سوال است: الف: جدول کشی در نقاشی ایرانی- اسلامی چه جایگاهی دارد ب- ویژگی های نمادین و کاربردی آن کدامند پ: بهره گیری سنتی جدول کشی در نقاشی ایرانی- اسلامی با صفحه آرایی نوین چگونه است نتایج این پژوهش نشان می دهد که در آثار نقاشی ایرانی- اسلامی جدول کشی در جنبه کاربردی علاوه بر مشخص کردن محدوده فضا و تقسیم بندی آن جنبه تزیینی هم داشته است و در جنبه نمادین جدول کشی به عنوان حصار و حاشیه امن (محفوظ کننده، حمایت کننده)، جدول کشی به عنوان جداکننده عوالم ناسوت و لاهوت، شکستن جدول کشی شکستن دنیای مادی و توجه به ذات الوهیت، که به عنوان جداکننده سطوح مختلف در پهنه آثار ایرانی- اسلامی می باشد و با نام های کادر ، جدول و کمند شهره است. همچنین در ارتباط جدول کشی با صفحه آرایی نوین، بخشی از جنبه کاربردی جدول کشی مانند گرید در صفحه آرایی نوین می باشد که می توان تنوعات چیدمان های مختلف جدول کشی را از دو منظر کاربردی و نمادین در صفحه آرایی نوین تعمیم داد.

ساختار نمادین، ساختار کاربردی، جدول کشی، نقاشی ایرانی- اسلامی، صفحه آرایی نوین