سیده حدیثه صدیق ضیابری - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودبار

کهن الگوها، تصاویری هستند که از گذشته وجود داشته و نسل به نسل تکرار شده و به ناخودآگاه بشر راه یافته است. مفهوم کهن الگو ها در معماری یکی از روش هایی است که فضای مطلوب و با کیفیت ایجاد می کند. ماندالا یکی از کهن الگو هاست که از مربع ها و دایره های هم مرکز شکل گرفته مفهوم آن، تمرکز بر خویشتن و جست وجو در درون، می باشد. این کهن الگو پایه طرح اصلی معماری بناها زیای از گذشته تاکنون است. معماری مساجد در هنر اسلامی، ارزش بالایی دارد. تحلیل معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان، برخی از مبانی فکری موثر در طراحی این بنای ارزشمند را آشکار می سازد. در این مقاله حضور نماد ها و نشانه هایی از کهن الگو ماندالا در معماری مسجد شیخ لطف الله بررسی و تحلیل می شود. در راستای تحلیل عناصر ساختاری این مسجد سوال هایی مطرح می شود. در ساختار مختلف این بنا از دایره و مربع و ترکیب آنها تا چه حدی استفاده شده است آیا پلان مسجد شیخ لطف الله با طرح ماندالا تطابق دارد یا خیر آیا تزیینات داخلی مسجد نماد الگو های ازلی می باشد پاسخ این سوالات با بررسی مفهوم قبض و بسط در معماری آن، ماندالای ساختار هندسی پلان بنا، رسیدن به ماندالای زنده کعبه در راه رسیدن به محراب مسجد و ماندالای متاثر از طرح طاووس زیر گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان که تجلی هندسه اسلامی با نقوش اسلیمی است، هستند. روش پژوهش در این بنا توصیفی – تحلیلی است. همچنین مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و اساس بیان تحلیل، توصیف و تفسیر مطالب می باشد.

کهن الگو ها، ماندالا، مسجد شیخ لطف الله، نماد ها، دایره، مربع