عبدالله واثق عباسی - دانشیار زیان و ادبیان فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مسعود رییسی - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

ادبیات آینه ی تمام نمای اجتماع است و واقعیات و تحولات اجتماعی و سیاسی هر جامعه ای به صورت بازتاب های عینی اما جزیی و پراکنده در آثار ادبی کم و بیش یافت می شود. چنان که با جمع آوری، تنظیم، توصیف و تحلیل این بازتاب ها می توان سیمای دقیق، جامع و واقعی از زندگی اجتماعی مردم ارایه کرد و این کارکرد و فایده ی ارزشمند ادبیات است. سنایی غزنوی، عارف و شاعر نامی ایران در نیمه ی دوم قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری، با وجود پرداختن به عرفان، هیچ گاه از اوضاع عصر خویش غافل نبوده و پیوسته در اشعارش مسایل سیاسی و اجتماعی دوران خود را که حاصل حکومت شاهان و حاکمان بی لیاقت و گماشتگان آنان است انعکاس داده و تا آنجا که توانسته است سعی کرده تا هویت واقعی جامعه خویش را برملا سازد. در این مقاله سعی شده است با بررسی دو اثر ارزشمند سنایی غزنوی (دیوان اشعار و حدیقه الحقیقه) در بعد اجتماعی تا حدودی به وضعیت جامعه ی آن دوران پی ببریم.

سنایی غزنوی، اجتماع، هویت سازی، دیوان اشعار، حدیقه الحقیقه