محمد فهیمی نیا - گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران
حسین جعفری منصوریان - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، همدان، ایران
رعنا شیخ بیگلو - گروه جغرافیا، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
سمیه بهاری - گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران

زمینه و هدف: صنایع کارگاهی کوچک از یکسو با ایجاد اشتغال موثر در نواحی شهری نقش مهمی در توسعه شهرها دارند و از سوی دیگر حضور آنها در شهر باعث آلودگی زیست محیطی شده است. این مطالعه با هدف بررسی و تحلیل آلودگی های ناشی از مشاغل شهر قم در سال 1394 به انجام رسید.روش بررسی: پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی - مقطعی بود. ابتدا لیست تمام مشاغل شهری از 67 اتحادیه مربوطه اخذ شد و پس از شناسایی مشاغل آلاینده محیط شهری، در مجموع 223 صنف از تمامی اتحادیه ها به صورت تصادفی مورد بازدید قرار گرفت و آلودگی های ناشی از فاضالب، پسماند، هوا، صوت، خاک و منظر اصناف انتخابی مورد بررسی قرار گرفت. با عنایت به نظر 15 متخصص و بهره گیری از نرم افزار Expert Choice وزن هر یک از آلودگی ها و نیز رتبه آلودگی هر صنف مشخص شد.یافته ها: نتایج نشان داد آلودگی فاضالب، پسماند، هوا، صوت، خاک، و آلودگی منظر به ترتیب با امتیازهای 0/399، 0/259، 0/169، 0/097، 0/049 و 0/027 حایز اهمیت هستند. بر این اساس از نظر مجموع آلودگی های مورد مطالعه واحدهای شغلی نمایندگی مجاز فروش خودرو با امتیاز کل 1، کارواش 0/889، مهمان سرا 0/881، قالیشویی 0/872، گرمابه 0/709، کوره پزی 0/644، گچ پزی 0/644، سنگ بری 0/641، چلوکبابی0/62 ، موزاییک سازی 0/609، تراشکاری و آهنگری 0/582، درب و پنجره سازی آهنی 0/569، تولید پرده عمومی و کرکره 0/552، سرامیک سازی 0/546، درودگری 0/518، مکانیک 0/499 و صافکاری 0/499 وضعیت نامناسبی دارند.نتیجه گیری: به منظور کاهش آلودگی های زیست محیطی ناش ی از مشاغل در کوتاه مدت بایس تی نظارت و بازرسیهای مستمر از مشاغل بهعمل آید و در دراز مدت بایستی با انجام برنامه سازماندهی، مشاغل آلاینده به خارج از شهر منتقل شده و در مجتمع های برون شهری مستقر شوند.

آلودگی، سازماندهی مشاغل، روش ساختار سلسله مراتبی، شهر قم