علیرضا میرزاخانی - کارشناس ارشد هواشناسی، موسسه ژیوفیزیک، دانشگاه تهران
سمانه ثابت قدم - استادیار ، گروه فیزیک فضا، موسسه ژیوفیزیک، دانشگاه تهران
فرهنگ احمدی گیوی - دانشیار ، گروه فیزیک فضا، موسسه ژیوفیزیک، دانشگاه تهران

هواویزها ذرات جامد و مایع معلق در جو هستند که برحسب چشمه های تولید، فرایند تشکیل و ابعادشان دستهبندی میشوند. هواویزهای جو، بهصورت مستقیم با جذب و پراکنش تابش خورشیدی و زمینی و به صورت غیرمستقیم با تغییر خواص فیزیکی و تابشی ابرها بر بودجه تابشی جو تاثیر میگذارند. شاخصهای نورشناخت هواویزها مانند عمق نوری هواویزها (AOD) و نمای آنگستروم (α) از مهمترین ویژگیهای هواویزها به شمار میروند که تحت تاثیر خصوصیات فیزیکی و تمرکز ذرات تغییر میکنند. ویژگیهای نوری هواویزها با اندازه گیریهای زمینی و فضایی (ماهوارهای) به دست می آید. هدف از مقاله حاضر، مقایسه ویژگیهای فیزیکی و نوری هواویزها در دو منطقه شهری تهران و مشهد برای دوره 4 ساله از 2010 تا 2013 است. مهمترین ویژگیهای مورد مطالعه در این دو منطقه شامل عمق نوری هواویزها در طول موجهای متفاوت و نمای آنگستروم برای تعیین اندازه ذرات است. برای رسیدن به این هدف، مجموعه داده های ماهواره OMI برای تعیین و محاسبه نمایه های نوری هواویزها به کار رفته است.مقایسه توزیع بسامد فصلی AOD (500 nm) تهران و مشهد بیانگر این است که در همه فصول مقدار AOD در تهران بیشتر از مشهد بوده و به طور کلی غلظت هواویزهای تهران بیشتر از مشهد است. در هر دو شهر، بیشترین مقدار AOD در فصل بهار و تابستان رخ میدهد. همچنین کمترین مقدار AOD برای تهران و مشهد مربوط به فصل زمستان است. بررسی تغییرات روزانه α نیز نشان میدهد که مد غالب هواویزهای تهران مخلوطی از ذرات ریز و درشت و مد غالب هواویزهای مشهد از نوع ذرات ریز است. مقایسه توزیع بسامد فصلی α در تهران و مشهد حاکی از آن است که در هر فصل هواویزهای مشهد دارای ابعاد کمتر از هواویزهای غالب در تهران است.

هواویزهای جو، نمای آنگستروم، عمق نوری هواویزها، ماهواره .OMI