آزیتا بلالی اسکویی - استادیار دانشکده معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز
حدیثه زاده مهدی - دانشجوی ارشد معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز

انسان اصل است، عالم طبیعت و تمام آفریده های خداوند در جهت آسایش و آرامش و کمال انسان خلق شده اند. احساس آرامش از مهمترین ویژگی های انسان سالم به شمار می رود؛ زیرا در سایه آرامش است که می توان به رشد و کمال رسید. معماری به عنوان ظرف زندگی بیشترین نقش را بر بعد روانی فرد بر عهده دارد. در چند دهه ی اخیر به علت رشد شهرنشینی و شتاب ناشی از پیشرفت های تکنولوژیک، علاوه بر پیامدهای مثبت، موجبات افزایش تنش را در جوامع فراهم کرده و محیط طبیعی انسان را به محیطی مصنوعی تبدیل کرده است، انسان را نیز دچار مشکلات فراوانی کرده است. زندگی در این عصر مشکلات فراوانی مانند اضطراب ، استرس، مشکلات روحی را به همراه دارد. با توجه به این موضوع می توان قبل از شدت یافتن بیماری و نیاز به درمان های پزشکی، اضطراب را بوسیله محرک های محیطی کاهش داد و آرامش روانی را به زندگی فرد بازگرداند. هرچند نمی توان متغیر های محیطی و اجتماعی-فردی ایجاد اضطراب و آرامش را از بین برد یا به طور صرف بوجود آورد، ولی با شناخت آن و راهکارهای کسب آن توسط معیار های مکانی و معماری می توان راه های دست یابی به آرامش فضایی را اتخاذ کرد. معماری برای آسودگی هرچه بیشتر انسان ها شکل گرفته است. زیرا فضا و مولفه های محیطی بیشترین تاثیر را بر درک و روان افراد دارد. برای این رهیافت بایستی شناختی دقیق و درست از انسان و ابعاد روحی و نیازهای وی و ذات و ماهیت وی که هدف اصلی معماری پاسخ گویی به این نیازها است داشته باشیم. در این بین خانه به عنوان اولین و ابتدایی ترین مامن هر انسانی و بیش ترین نقش را در شکل گیری شخصیت و رفتار هر فرد ایفا می کند. در حالیکه نیاز به فضای دنج و آرام جهت ایجاد قابلیت بازیابی روح و روان انسان در خانه های معاصر به شدت احساس می شود. مناظر شهری و فضاهای داخلی آشفته و متراکم و فاقد عناصر طبیعی، افزایش اضطراب،کاهش تمرکز در ادراک و ایجاد اختلال در کارایی ذهنی انسان را سبب شده اند. با توجه به روا نشناسی محیطی، محیط بر احساس آدمی تاثیر دارد (محیط ساخته شده از شکل، رنگ، سایه روشن، نور، فاصله، بعد، ارتفاع، مقیاس و...) ، و سبب ایجاد علاقه و پذیرش بیش تر محیط می شود. بدین جهت شناخت رابطه میان ویژگی های بصری و شنیداری و احساسات انسان به طراحان کمک می کند که طرح هایی مناسب تر با خواسته های استفاده کنندگان ارایه دهند. در این پژوهش سعی بر شناخت مولفه های محیطی تاثیر گذار بر روان فردی می باشد تا از طریق دستیابی به این مولفه ها ، کیفیت فضای مسکن معاصر را بهبود بخشید. در نهایت با بررسی و شناخت انواع نیازهای انسان و چگونگی دست یابی به آرامش از طریق محیط و ادراک محیطی مولفه های محیطی معمارانه ی آرامش بخش شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفت.

خانه ، فضای آرامش بخش ، روان بخشی