لیلا زنده دل باهر - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
حسن ستاری ساربانقلی - دانشیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

مساجد اسلامی، جلوه ای از زیبایی های بصری و نمونه بارزی از تلفیق فرم های نمادین با باورهای عمیق اعتقادی است. این معانی همچون منابع الهامشان جز با سمبل ها و تشبیهات به بیان در نمی آیند، چنانکه قرآن و دیگر متون دینی برای بیان حقایق معنوی به زبان رمز و اشاره که هدف از این پژوهش طراحی معماری مسجدی مناسب با رویکرد نشانه شناسی است. روش پژوهش بر مبنای مطالعه توصیفی و توصیفی- تحلیلی و استفاده از ابزارهای میدانی و کتابخانه ای است. در مقاله حاضر با توجه به قابلیت ها و ظرفیت های معنا کاوانه معماری مسجد، با استفاده از نشانه شناسی مسجد با تحیل معانی و مفاهیم روحانی و مذهبی پرداخته ایم معماری مسجد، همواره با دو عنصر فرم و محتوا معنا می یابد. از دیرباز، همواره تفکیک این دو، سهل و ممتنع نمود ولی با توجه به خوانش های مطرح شده در اندیشه ی معاصر می توان به نشانه شناسی به مثابه ابزاری مهم در دسته بندی برداشت های به دست آمده و معناسازی از غنای محتوایی عناصر ساختاری و تزیینی مسجد، استناد نمود. بر این اساس می توان چنین نتیجه گرفت، که نشانه شناسی ابزاری ارزشمند برای بازنمایی واقعیت محسوب می گردد. در واقع مسجد مجموعه ای از هنرهای گوناگون است که فضایی برای برقراری رابطه میان خداوند و خلق پدید می آورد. دستاوردهای حاصل از این پژوهش می تواند به احیای کالبدی طراحی معماری مساجد امروزی منجر شود.

نشانه شناسی، معماری، مسجد