ابوالحسن سلیمی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد خاکشناسی
ناصر هنرجو - عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان
احمد جلالیان - عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان

ذرات گرد و غبار یک منبع مهم فلزات سنگین بوده و عناصر سنگین می توانند همراه با آن در مقیاس وسیعی منتشر شوند. این مطالعه به منظور بررسی ویژگی های گرد و غبار اتمسفر و پایش عناصر سنگین گرد و غبار در شرق اصفهان در محل های روستاهای مالواجرد، شاهکرم، اسلام آباد ، پیکان، اشکهرین، کفران، حیدر آباد ، اژیه و شهرهای نیک آباد ، حسن آباد و هرند انجام شد. گرد و غبار به صورت ماهانه، از مهر 1395 تااسفند 1395 به مدت 6 ماه از 11 نقطه با استفاده از تله های شیشه ای نصب شده در پشت بام ساختمان هاییک طبقه نمونه برداری شد. خاک سطحی نیز یک بار از مجاورت مناطق نمونه برداری گرد و غبار برداشت شد. نرخ فرونشست گرد و غبار وتوزیع اندازه ذرات آن تعیین شدند. غلظت عناصر سنگین وخصوصیات شیمیایی و فیزیکی در گرد و غبار تعیین شد. نتایج نشان داد که بیشترین نرخ فرونشست گرد و غبار مربوط به مهر و اسفند ماه و کمترین نرخ فرونشست مربوط به ماه بهمن می باشد. که این تغییرات زمانی و مکانی به عوامل اقلیمی از جمله بارندگی و رطوبت نسبی و شدت و جهت باد غالب وابسته است. توزیع مکانی فراوانی ذرات رس، سیلت و توزیع تک قله ای ذرات حاکی از وجود یک منبع یکسان و مشترک گرد و غبار در طول دو فصل می باشد. بیشترین غلظت عناصر سنگین در فصل زمستان و کمترین مربوط به فصل پاییز می باشد. غلظت و فرونشست عناصر سنگین و توزیع مکانی و زمانی آنها تحت تاثیر فعالیت های انسان زاد و صنعت و سوخت فسیلی و اقلیم منطقه قرار دارند. شاخص عناصر روی> ارسنیک> سرب> کادمیوم بدست آمد. غلظت بالای یون های محلول و مقادیر PH,EC و آهک گرد و غبار ، منشاء گرد و غبار را از خاک های شور و آهکی منطقه احتمال می دهند.

گرد و غبار، عناصر سنگین، توزیع مکانی و زمانی، نرخ فرونشست