الهام مهرپرورحسینی - کارشناس ارشداقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران
میلاد امینی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشداقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران
حامد رفیعی - استادیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران
اندیشه ریاحی - دانشجوی کارشناسی ارشداقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران

مقاله ی حاضر با استفاده از شاخصهای مزیت نسبی صادراتی، مزیت وارداتی، نسبتهای تمرکز و هرفیندال-- هیرشمن، به بررسی الگوی تجاری و ساختار بازار محصول خرما در ایران و جهان در دوره زمانی 2011-1992می پردازد. نتایج نشان میدهد، ساختار بازار جهانی و ساختار بازار صادراتی ایران در این دوره رقابتی تر شده و باوجود کاهش مزیت، همچنان خرمای ایران در بازار جهانی دارای توان رقابتپذیری است. نتایج همبستگی نیزنشان دهنده رابطه منفی مزیت صادراتی صادرکنندگان برتر، پاکستان، فرانسه و آلمان با ایران است که به معنی رقابت این کشورها در بازارهای هدف مشترک است. شایان ذکر است، بررسی همبستگی مزیت صادراتی ایران و رقیبان آن با مزیت وارداتی واردکنندگان برتر بیانگر بیرقیب بودن ایران در بازار کشورهای امارات، روسیه، امریکا، استرالیا و هنگ کنگ است. زیرا هیچ یک از رقیبان صادراتی ایران با کشورهای نام برده رابطهای همسو ندارند.همچنین مزیت صادراتی ایران با مزیت وارداتی کشورهای امارات، روسیه، استرالیا و نیوزیلند را بطه مثبت و معنی داری دارد. این رابطه بین ایران با پاکستان، انگلستان، آلمان، مالزی و سوید منفی است که احتمال از دست دادن این بازارها برای ایران را نشان میدهد. لذا، پیشنهاد میشود ایران با استفاده از بهبود نظام بازاریابی با بسته بندی های مناسب محصول خرما و اجرای سیاستهای حمایتی تولیدی (پوشش بیمه ای، اعطای تسهیلات بانکی وحمایت از صنایع فراوری) و تجاری (مشوق های صادراتی بهویژه در مورد محصولات بسته بندی شده) مناسب سهم صادراتی خود را در بازار جهانی پایدار کرده و با یافتن بازارهای جدید در پی توسعه سهم ایران در بازارهای جهانی باشد.

ساختار بازار جهانی، ساختار بازار صادراتی ایران، مزیت نسبی صادراتی، مزیت وارداتی، خرما