محمدحسن احرامپوش - استاد گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
محمدتقی قانعیان - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
منیره خیرخواه - کارشناس ارشد شیمی، پژوهشکده کاربرد پرتوها،یزد
رضا امرایی - کارشناس ارشد فیزیک، پژوهشکده کاربرد پرتوها، یزد

مقدمه: اسیدهای هیومیک به علت اثرات مضر ناشی از حضور در آب حایز اهمیت بوده و تلاش های زیادی جهت حذف این مواد قبل از مرحله گندزدایی انجام شده است. هدف این مطالعه بررسی کارایی پرتوهای پرانرژی الکترونی در حذف اسیدهیومیک از محلول های آبی است. روش بررسی: در این مطالعه تجربی که در مقیاس آزمایشگاهی انجام شد. از اسید هیومیک محصول شرکت سیگما آلدریچ استفاده و بعد از تهیه محلول استوک در شرایط قلیایی، غلظت های 10mg/L؛ 25 و 50 اسید هیومیک تهیه شد. در این مطالعه، اثر میزان دز جذبی 1، 3، 6، 9 و 15 کیلوگرمی بر حذف اسیدهیومیک در 8pH بررسی گردید. سپس جذب آنها قبل و بعد از پرتودهی در طول موج 254 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر UV-Visible سنجش شد. پس از انجام آزمایش ها، از نرم افزارهای Excel و SPSS برای تجزیه و تحلیل داده ها و رسم نمودارها استفاده گردید. یافته ها: بررسی اثر pH (10-4) بر کارایی پرتوهای پرانرژی الکترونی در حذف اسید هسیومیک نشان داد که راندمان حذف در pH های مختلف دارای تغییرات جزیی است و بیشترین راندمان حذف در pH=8 مشاهده شده و اختلاف معنادار آماری (P≥0/05) بین مقادیر راندمان در pH های مختلف مشاهده نگردید. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که با افزایش دز جذبی پرتو از 1 به 15 کیلوگری، راندمان حذف اسید هیومیک افزایش و با افزایش غلظت اسید هیومیک از 10mg/L به 50 راندمان حذف کاهش می یابد. سینتیک واکنش تجزیه اسیدهیومیک در حضور پرتوهای پر انرژی الکترونی با سینتیک شبه درجه دوم مطابقت دارد. نتیجه گیری: از این مطالعه می توان نتیجه گرفت که پرتودهی با پرتوهای پرانرژی الکترونی، تکنولوژی مناسبی برای تصفیه نمونه های محیطی آلوده شده توسط اسید هیومیک می باشد.

پرتوهای پرانرژی الکترونی، اسیدهیومیک، محلول های آبی