زییب ملیح - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته حقوقی خصوصی دانشگاه قم
عزیز الله فهیمی - استادیار رشته حقوق خصوصی دانشگاه قم

در روابط بین الملل همانند روابط اجتماعی تعدی هر شخص به منافع حقوقی شخصی دیگر جامعه بین المللی موجب مسیولیت می شود. مسیولیت بین المللی معمولا به دولت به عنوان مهم ترین شخص حقوق بین الملل مربوط می شود هرچند نمی توان ان را از دیگر اشخاص حقوق بین الملل یعنی سازمان های بین المللی و در بعضی موارد افراد مطلقا جدا کرد. مسیولیت دولت نیز دو مبنای کاملا متفاوت دارد مسیولیت به خاطر نقض تعهدات بین المللی (مسیولیت مبتنی بر خطا) و دیگری مسیولیت به خاطر زیان های ناشی از اعمالی که در حقوق بین الملل منع نشده اند مسیولیت مبتنی بر خطر از لحاظ حقوق بین الملل دولت عربستان مسولیت تامین امنیت زایران را برعهده داشته و به همین دلیل مسیولیت بین المللی دارد و باید جبران خسارت اتباع آسیب دیده را در اولویت قرار دهد و دولت هایی که اتباع آنها در حادثه مکه مکرمه آسیب دیده اند، می توانند دراستای حمایت از اتباع داخلی خود در مجامع بین المللی طرح شکایت کنند. شاکیان و خسارت دیدگان این حادثه، می توانند به عنوان شاکی خصوصی در دادگاه های عربستان طلب خسارت کنند و چنان چه دادگاه های عربستان به این موضوع رسیدگی نکنند. دولت ایران می تواند از طریق مجامع بین المللی این موضوع را پیگیری کند. مسیولیت بین المللی دولت عربستان در این حادثه غیر قابل انکار است.

دولت عربستان، حج، مسیولیت، فقه، حقوق