حسین مهرپویا - استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
سلیمان حدادی نسب - دانشجوی کارشناسی ارشد باستانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

بازارها جایگاه مهمی در فرهنگ و معماری ایران دارند. معماری بازار وکیل شیراز، هرچند از بازار لار در جنوب استان فارس که در زمان صفویه بنا گردیده، متاثر شده است، لیکن با ویژگی های معماری خاص خود توانسته است، الگوی مناسبی برای بازارهای فارس محسوب آید و سبک و سیاق معماری بازار سرپوشیده جهرم و اماکن الحاقی به آن هم از این مهم مستثنا نیست، شناسایی منشا سبک معماری بازار سرپوشیده جهرم، تطبیق روانبط عناصر سازنده آن با بازار وکیل و معرفی دقیق فضاها و نیز بیان ویژگی های هنری و معماری بازار سرپوشیده جهرم و همچنین پاسخ به این سوال که معماری بازار وکیل، چه تاثیراتی در ساخت عناصر معماری بازار سرپوشیده جهرم داشته است، از مهمترین اهداف این پژوهش محسوب می آید. لذا در جهت نیل به اهداف مورد نظر، ابتدا بناهای هردو بازار، را با ارایه تصاویر و نقشه، توصیف و سپس به روش تطبیقی عناصر معماری آنها با هم مقایسه می گردند. از عناصر معماری قابل مقایسه آنها می توان به جهت بازارها، شیوه تاق زنی، ارتفاع چهارسوقها، کتیبه های آبی رنگ گچی بالای سردر مغازه ها، سکوی سنگی تراشیده شده جلوی مغازه ها، منافذ تاق دار بالای دکان ها جهت نوردهی و تهویه هوا، بادگیر بالای چهار سوقها و درونگرا بودن اماکن الحاقی، از جمله کاروانسراها اشاره نمود و از جمله افتراقات و ویژگی های عناصر معماری بازار وکیل شیراز که در بازار سرپوشیده جهرم مشاهده نمی شود، می توان از عرض زیاد بازار وکیل، ارتفاع طاقهای ضربی بازار، نقوش ترنجی بر روی سکوهای جلوی دکان ها و همچنین بادگیرهای ساده ای که بر روی بر روی طاقهای ضربی ایجاد شده اند، نام برد و لازم به ذکر است که اختیارات و توانایی بانی و سازندگان، در مقیاس بازارها بی تاثیر نبوده است.

سبک اصفهانی، معماری زند و قاجار، بازار وکیل، بازار سرپوشیده جهرم