معصومه محمدنژاد - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد اسلامشهر - دانشگاه آزاد اسلامی اسلامشهر
فاطمه فرهودی پور - پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی

ادیبان از باورهای مردم به عنوان یکی از درون مایه های آثار خویش بهره برده اند تا به اثر خود رنگ ملی ببخشد و فرهنگ و سنت های جامعه را در پیچ و خم حوادث از گزند فراموشی حفظ و از گذشتگان به آیندگان منتقل کند. محمد اقبال لاهوری (1٬938 - 1٬877 م) شاعر و متفکر بزرگ مسلمان شبه قاره هند و پاکستان است. اقبال توجه به فرهنگ مردم می داند و می توان از لابه لای آزارش اصطلاحات عامیانه، آداب و رسوم مردم را یافت. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی بر کتابخانه ای سعی شده است فولکلور و ابعاد مختلف ادبیات عامیانه در دیوان اقبال لاهوری نشان داده شود. نتایج به دست آمده بیانگر آنست که اقبال آشنایی با فرهنگ عامه دارد و از آداب و رسوم مردم، اساطیر، باورها و پندارهای عامیانه بهره برده است و صدف این اشعار گنجینه ای از ادبیات عامیانه را در دل خود محفوظ داشته است. در این نوشتار پس از ارایه توضیحاتی از فرهنگ عامه، پیشینه این مقوله بازبینی و انواع فرهنگ عامه در اشعار فارسی اقبال لاهوری بررسی شده است.

ایمان محمد اقبال لاهوری، فرهنگ عامه، باورها، آداب و رسوم