سیدعلی جوزی - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده فنی ومهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی وا
سحر رضایان - کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست، اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر
مهدی ایرانخواهی - عضو هیئت علمی گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود
نبی الله مرادی - کارشناس ارشد علوم محیط زیست(ارزیابی و آمایش سرزمین)، دانشگاه آزاد اسلا

این پژوهش با هدف ارائه برنامه راهبردی توسعه اکوتوریسم منطقه حفاظت شده مند بوشهر به روش فریمن به انجام رسید در این راستا کار تعیین زون های منطقه حفاظت شده به روش ارزیابی چند معیاره (MCE) و کار ارزشگذاری، بررسی و تجزیه و تحلیل شاخص تقاضای اکوتوریسم منطقه مورد مطالعه با تکمیل پرسشنامه کلاوسون (تعداد 220 عدد پرسشنامه در زمان حداکثر تقاضای تفرجگاهی؛ اسفند 1387 لغایت فروردین ماه 1388 ) در قالب روش هزینه سفر (TCM) به انجام رسید. ارزش تفرجگاهی منطقه مند در زمان مطالعه 5698250000 ریال در ماه پیش بینی گردید. به منظور تدوین و ارائه راهبردهای کمی توسعه اکوتوریسم در منطقه مند از روش برنامه ریزی راهبردی فریمن موسوم به ماتریس ذینفعان استفاده شد. بدین منظور ابتدا عوامل داخلی( نقاط ضعف و قوت) و عوامل خارجی (فرصت ها و تهدیدها) محیط تحت بررسی شناسایی شدند و سپس عوامل داخلی و خارجی در قالب جداول ارزشیابی عوامل داخلی (IFE) و ارزشیابی فاکتورهای خارجی (EFE) نمره دهی و وزن دهی گردیدند. نتایج استخراج شده از این جداول مؤید آن بود که علی رغم وجود جاذبه های طبیعی کم نظیر که بالقوه می توانند این عرصه را به قطب گردشگری طبیعت در مناطق حفاظت شده خشکی - دریائی کشور بدل نمایند، کمبودهایی همچون ضعف در امکانات زیربنایی و عدم معرفی و تبلیغات نامناسب سبب شده محدوده تحت بررسی در جدول برنامه ریزی راهبردی در شرایط رقابتی (استراتژی ST ) قرار گیرد. در پایان، ماتریس فریمن بر اساس اولویت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی منطقه مورد مطالعه تکمیل و پس از بارگذاری هریک از گزینه های توسعه، سه راهبرد "جلب سرمایه گذاری بخش خصوصی از طریق ارائه تسهیلات بانکی با دوره بازگشت طولانی مدت و واگذاری انفال در قالب اسناد نود و نه ساله" با امتیاز ماخوذه 77 + ، "ایجاد فرصت های جدید شغلی بر مبنای پتانسیل های طبیعی و فرهنگ غنی بومیان منطقه با هدف حمایت از صنایع دستی، صیانت از هویت فرهنگی و پیش گیری از مهاجرت افراد محلی به خارج از منطقه مند" با امتیاز 70 + و "تلاش در جهت اعتلای امنیت، تنویر افکار عمومی و معرفی جاذبه های گردشگری منطقه در ابعاد ملی و بین المللی" با امتیاز 61 + به ترتیب به عنوان مهمترین راهبردهای توسعه اکوتوریسم در منطقه مورد مطالعه پیشنهاد می شوند.

برنامه ریزی راهبردی، اکوتوریسم، روش هزینه سفر، روش فریمن، منطقه حفاظت شده مند بوشهر